Category: فرهنگ سرا

شیوۀ اجرای اکبر نیکزاد نزدیک به شیوۀ کاری و رنگ صدای داکتر صادق فطرت ناشناس است ولی بعدها او‌ تلاش کرد تا شیوۀ تازه‌یی در اجرا هایش ایجاد کند که مختص به خودش باشد.

می‌توان از آثار چاپ‌نشدۀ استاد به نت‌نویسی آهنگ‌های مرحوم عبدالرحیم ساربان، تفاوت موسیقی افغانستان با موسیقی ملل، تیوری‌ موسیقی، تاریخ آلات موسیقی افغانستان و تعدادی دیگر اشاره کرد.

از افسانه بیشتر از صد آهنگ در آرشیف رادیو و تلویزیون افغانستان به ثبت رسیده است. او اساسات موسیقی را نزد استاد حفیظ‌الله خیال آموخت ولی بعدها با آمدن هنرمندان هندی به کابل نزد پروفیسور چترجی‌ رفت تا از اندوخته‌های این هنرمند بزرگ نیز یاد بگیرد، او به رسم موسیقی سنتی هندی نزد این پروفیسور موسیقی «گُر» ماند و رسماً شاگردش شد.

سرانجام این استاد مسلم و مبتکر رباب در شب ۲۱ جوزای سال ۱۳۵۹ هجری خورشیدی که در انستیتوت گوته، مرکز فرهنگی آلمان در کابل کنسرت داشت و در پایان کنسرت که به خانه‌اش بازگشت درگذشت، او در آن شب ضمن رهبری آرکستر موسیقی محلی ساعت‌ها پی‌هم رباب نواخت و آن اجرا آخرین اجرای سلطان رباب در موسیقی کشور بود.

نخستین سرود ملی جمهوری افغانستان نیز از ساخته های استاد سلیم سرمست است، او این سرود ملی را بار نخست توسط آرکستر سمفونی تیاتر « اوپرا بالت» جمهوری تاجیکستان شوروی و بار دوم هم توسط آرکستر سمفونی « فیلارمونی » دولتی اوزبیکستان شوروی وقت و هر دو تحت رهبری خودش اجرا و‌ ثبت کرده است.

در آن زمان هنرمندان وطنی و ایرانی روابط دوستانه با هم دیگر داشتند، روابط تنگاتنگی میان فرهنگیان ایران و افغانستان به وجود آمده بود. حتا این روابط پای حبیب‌الله بلور مربی تیم پهلوانی ایران و استادِ تختی پهلوان معروف به جهان پهلوان را به خانه‎‌ی عبدالاحمد ادا ترانه‌سُرایِ معروف کشانیده بود. هویدا در آن‌جا بود که با حبیب‌الله بلور، آشنا شد و آشنایی آن‌ها سبب شد تا هویدا راهی ایران شود.

ولی این سبک تا هنوز در افغانستان آن‌چنان جا نیفتاده و اثری هم که درین سبک تا هنوز توسط راکرها خلق شده، تمامی معیارهای این سبک را نتوانسته پوره کند، این سبک اینستر‌ومنت‌ها و ریتم‌های خاص خود را دارد. ترانه نیز درین ژانر متفاوت است، ولی برخی از هنرمندان با بازخوانی آثار گذشته که شعر محور است در این سبک‌ کار می‌کنند، ذبیح هدایت یکی از آن خواننده‌گانی است که درین آواخر به بازخوانی برخی از آثار موسیقی پاپ در ژانر راک‌ پرداخته که از سوی مخاطبانش استقبال گسترده شده است.

در گذشته شنیدنِ موسیقی غزل میان اشراف به یک سنت تبدیل شده بود و در محافل اشراف‌زاده‌گان خواننده‌های بزرگی را دعوت می‌کردند تا غزل بخوانند در آن محافل، غزل‌های زیادی از مولانا، حافظ، بیدل و سعدی خوانده می‌شد و بدون شک که آن‌ها هم با این شاعران بزرگ آشنا می‌شدند؛ ولی امروز این سنت از بین رفته است؛ خواننده‌ها و نوازنده‌های موسیقی غزل را حتا در محافل عروسی و خوشی هم کسی دعوت نمی‌کند.

او پس از پایان تحصیل در سال ۱۳۱۵ هجری خورشیدی از آلمان به افغانستان بازگشت و در سمت‌های مختلف دولتی ایفای وظیفه نمود، مدتی را در مکتب صنایع معلم شد و بعدها مدیر لیسۀ نجات شد و بعد از آن هم به عنوان مدیر مکتب صنایع،آمر نشرات رادیو کابل و مشاور وزارت معارف ایفای‌ وظیفه کرد. ولی آن‌چه از این سمت‌ها بر زنده‌گی‌ او تاثیر گذاشت، آمریت نشرات رادیو کابل بود.

امیرعلی‌شیر نوایی که خود موسیقی را نزد خواجه برهان آموخته بود تصانیف‌ زیادی در موسیقی ساخته است که بخش‌های از آن هنوز هم در موسیقی ترکمنی اجرا می‌شود. موسیقی دوره‌ی تیموری که برای فرهنگ‌ها و مناطق همجوار الگو و نمونه محسوب می‌شد، پس از ضعف سیاسی تیموریان هرات به فروپاشی انجامید و‌ هنرمندان آن به هر گوشه و‌ کنار پراگنده شدند.

دهه‌های پنجاه و شصت هجری خورشیدی از دوره‌های درخشان موسیقی هزاره در کشور است، خواننده‌های زیادی در این دو دهه به خاطر شگوفایی این موسیقی تلاش‌های فراوانی‌ کرده اند که از آن‌ جمله می‌شود از هنرمندانی‌ چون غلام سرور سرخوش، رحمت الله، صفدر توکلی، سید عوض، امان الله و قدیر کریمی یاد کرد که این‌ها آثار فراوانی از موسیقی هزاره را در رادیو‌ تلویزیون ملی کشور به ثبت رسانیده‌ اند.

این شعر و آهنگ در موسیقی کشور ما‌ آغاز موسیقی نوین است، اگر همین شیوه‌ی اجرا که با شعرنو‌ ساخته شده در موسیقی ما حفظ می‌شد امروز‌ موسیقی کشور ما در منطقه از جایگاه خاصی برخوردار بود، ولی متاسفانه بعدها ساختار موسیقی ما به سوی هندی شدن کشانیده شد و این راه نرفته باقی ماند.