نگاهی به جشنوارۀ موسیقی ستارۀ افغان

جشنوارۀ ستارۀ افغان نام یکی از برنامه‌های موسیقی است که تلویزیون طلوع آن را برگزار می‌کند. این برنامه از سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز شد و هر سال برگزار می‌شود و در سال جاری به دلیل ناامنی‌ و بیماری کوید نوزده برگزار نشد. تلویزیون طلوع به جای آن جشنواره‌ا‌ی با نام ابرستاره را برگزار کرد؛ اشتراک‌کنند‌گان این برنامه را دوازده ستارۀ پیش‌تاز برنامه‌های قبلی ستارۀ افغان تشکیل می‌دادند.

برنامۀ ستارۀ افغان با پروسه‌ا‌ی طولانی حدوداً شش‌ماهه آغاز می‌شود و در پایان جشنواره از میان دوازده نامزد پیش‌تاز، یک نفر با رأی مردم از طریق پیامک تلفن و نظر داوران جشنواره به عنوان ستارۀ افغان معرفی می‌شود. این برنامه از آغاز تا کنون مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده و با واکنش‌های نیز روبرو بوده است. برخی از روحانیون به شدت از حضور دختران در این برنامه انتقاد کرده‌اند چنان‌که در سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی هنگامی‌که اعضای هیئت ستارۀ افغان می‌خواستند وارد ولایت هرات شوند، با تظاهرات گسترده‌ای از روحیانیون روبرو شدند. آنها مانع برگزاری این برنامه شدند. البته برخی از منتقدین موسیقی نیز ستارۀ افغان را جشنواره‌ای تجاری می‌دانند. اما روی‌هم‌رفته، شکل‌گرفتن چنین جشنواره‌ای در کشوری که سال‌ها درگیر جنگ و بی‌عدالتی بوده است، رخدادی فرهنگی‌ مهمی تلقی می‌شود. این جشنواره از آغاز تا کنون توانسته است عدۀ زیادی از جوانان علاقمند موسیقی را به سوی آموزشگاه‌های موسیقی در مرکز و ولایات بکشاند.

در نقاط مختلف کشور کورس‌های موسیقی وجود دارد که اکثر شاگردان آن برای راه‌یافتن در این جشنواره در آنها دورۀ آموزش موسیقی می‌گذرانند و‌ آماد‌گی‌ م‌شوند تا در این رقابت تلویزیونی شرکت کنند. ولی این برنامه تا کنون نتوانسته است استعدادهای خوب موسیقایی را کشف و معرفی کند. هر سال با وجود تلاش‌های زیاد و معرفی یک ستاره، هنوز هم خواننده‌ای به پیمانۀ سال‌های گذشته، بخصوص دهه‌های چهل و پنجاه در موسیقی افغانستان به وجود نیامده است تا آثارش حداقل تا دو یا سه سال مخاطب و شنونده داشته باشد. تعداد انگشت‌شماری نیز که حاصل این جشنواره هستند، برای مدتی به عنوان خوانندۀ برتر از طریق رسانه‌ها در جامعه ظاهر شدند، اما آثار قابل توجهی تولید نکردند.

در اکثر تنظیم‌هایی که دا‌وران روی آهنگ‌های هنرمندان می‌گذارند تا آن را بازخوانی کنند نیز دست‌بُرد می‌شود. تنظیم‌ها رنگ و بوی موسیقی هندی دارند که این خود جفای بزرگی در حق موسیقی کشور و آثار گذشتگان است. مسعود حسن‌زاده، آهنگ‌ساز و منتقد موسیقی می‌گوید؛ مشکل از ماهیت تجاری این برنامه شروع می‌شود و کسانی هم که این برنامه را ساختند و حمایت کردند، دغدغۀ هنر ندارند؛ این برنامه در قسمت استعدادیابی هم نتوانسته است استعدادهای خوبی را کشف کند، زیرا معیارها و مؤلفه‌های لازم برای کشف استعداد در آن وجود ندارد. داوران این برنامه نیز سواد نقد موسیقی ندارند.

با این وجود، برنامۀ ستارۀ افغان تأثیر چندانی بر موسیقی افغانستان نگذاشته است و کسانی که در آن موفق شدند، برای مدتی به خوانندگی پرداختند و‌ بعد به فراموشی سپرده شدند و حتی تلویزیون طلوع هم از آنها حمایت‌ نکرد. اگر معیارهای درستی برای کشف استعداد در این برنامه به وجود بیاید، می‌تواند در آینده تبدیل به‌ رخداد مهم در موسیقی کشور شود، زیرا موسیقی نقاط مختلف کشور در آن معرفی و از تعدادی از نوازندگان حمایت می‌شود تا بتوانند در این برنامه شرکت کنند و اصالت سازهای خود را نشان دهند.