رسانه و پوشش رویدادهای تروریستی

استفاده از رسانه به عنوان مهم‌ترین مولفه‌های تروریسم شناخته می‌شود. گروه‌های تروریستی تلاش می‌کنند تا با استفاده‌ی مناسب از رسانه، وحشت بیشتری را در جامعه ایجاد کنند و به این وسیله، به اهداف سیاسی خود دست یابند.

بحث در مورد رسانه‌های وابسته به گروه‌های تروریستی و رسانه‌های اجتماعی که غالبا از کنترل بیرون هستند، بحثی جدا است. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که رسانه‌ها چگونه باید رویدادهای تروریستی را پوشش بدهند؟ آیا پوشش رویدادهای تروریستی باعث آن نمی‌شود تا به صورت ناخواسته به اهداف تروریسم کمک شود؟ آیا رسانه حق دارد تا گروهی مشخص را تروریست توصیف کند؟ در این برنامه به پاسخ سوالات فوق پرداخته شده است.

در این برنامه خانم ویدا مهران، استاد دانشگاه اگزتر بریتانیا، عزیز حکیمی، روزنامه‌نگار و نویسنده از لندن و مجیب مهرداد، مدیر مسئول روزنامه‌ی هشت صبح از کابل شرکت کرده بودند.

خانم مهران در ابتدای برنامه به تعریف تروریسم پرداخت. ویدا مهران با وام‌گیری تعریف تروریسم از الکس اشمیت، تروریسم را استفاده‌ی ابزاری از خشونت برای رسیدن به اهداف سیاسی تعریف کرد. او در ادامه به این مولفه‌ی تروریسم اشاره کرده که برای گروه‌های تروریستی، آنچه اهمیت دارد رساندن پیام به مخاطبین است. به تعبیر خانم مهران، گروه‌های تروریستی از خشونت به مثابه‌ی یک پیام استفاده می‌کنند.

خانم مهران در پاسخ به این سوال که آیا از دیدگاه تعاریف آکادمیک تروریست، می‌توان گروه طالبان را یک گروه تروریستی دانست یا نه گفت: «طالبان مطمئنا که یک گروه تروریستی هستند. طالبان مشخصات گروه‌های تروریستی از جمله استفاده‌ی ابزاری از خشونت و داشتن اهداف سیاسی را دارند، اما اینکه یک دولت یا یک رسانه گروهی را تروریستی بداند، مساله‌ای جدا است»

در ادامه عزیز حکیمی با توجه به اینکه تروریستی دانستن یک گروه، عملی سیاسی است، بر این مدعا تاکید کرد که رسانه‌ها حق ندارند تا گروه مشخصی را به عنوان گروه تروریستی توصیف کنند. آقای حکیمی در ادامه گفت که «این دولت‌ها هستند که در راستای اهداف سیاسی خود گروه‌هایی را به عنوان تروریست مشخص می‌کنند، و این مساله هم با توجه به دولت‌های مختلف فرق می‌کند و کاملا نسبی است»

عزیز حکیمی با اشاره به اینکه حتی سازمان ملل متحد گروه مشخصی را به عنوان تروریست نمی‌داند و تنها رویدادهایی را به عنوان رویداد تروریستی توصیف می‌کند، به این مدعا پرداخت که رسانه‌ها نیز تنها حق دارند که رویداد‌های مشخصی را رویداد تروریستی بدانند نه بیشتر.

مجیب مهرداد با اشاره به اهمیت حق دسترسی مردم به اطلاعات به توصیف بایسته‌های رسانه‌های افغانستان در قبال پوشش رویدادهای تروریستی پرداخت. آقای مهرداد گفت که «آنچه برای رسانه‌ها باید اهمیت و اولویت داشته باشد، پوشش رویدادها و اطلاع‌رسانی است. اینکه شاید پوشش یک رویداد به سود تروریستان باشد، اولویت کمتری نسبت به حق دسترسی به اطلاعات دارد. وظیفه‌ی یک رسانه اطلاع‌رسانی است، خواه به سود دولت باشد یا به سود مخالفان دولت).

از سویی بسیاری از اوقات، مشاورین و نزدیکان به دولت، رسانه‌ها را به جهت انتشار نظر گروه‌های مخالف نقد کرده و این رفتار را رفتاری در جهت مشروعیت‌بخشی به گروه‌های مخالف می‌دانند. به باور این منتقدین رسانه‌ها نباید در مورد مسئولیت یک رویداد، از گروه‌های مخالف خواستار اعلام نظر شوند، بدان جهت که این کار باعث مشروعیت بخشی به گروه‌های مخالف می‌شود. مجیب مهرداد، در پاسخ به این انتقاد که همواره از سوی دولت و افراد نزدیک به ریاست جمهوری مطرح می‌شود چنین پاسخ داد که: «وظیفه‌ی رسانه آن است که اخبار و گزارش‌ها را به گونه‌ی متعادل انتقال بدهد. رسانه نمی‌تواند به گروهی خاص مشروعیت بدهد و گروه دیگری را نامشروع بداند. وقتی اتهامی مطرح می‌شود یا حادثه‌ای رخ می‌دهد، رسانه موظف است که برای اثبات بی‌طرفی خود، مواضع گروه‌های مختلف را پوشش بدهد»

عزیز حکیمی نیز به موافقت با مجیب مهرداد و نقد موضع دولت پرداخت. حکیمی گفت که رسانه نمی‌تواند به جهت اینکه گزارشش باعث مشروعیت بخشی می‌شود یا اینکه پوشش یک رویداد باعث سواستفاده‌ی گروه‌های مخالف دولت می‌شود، از پوشش یک رویداد صرف نظر کند.