همزمان با سلسلهای از ترورهای هدفمند خبرنگاران و فعالان مدنی واجتماعی، زنان خبرنگار قشری اند که بیشترین آسیب را از این رهگذر میبینند. این تهدیدات دربرابر آنان بیش از دیگران میتواند جدی باشد و چه بسا در حالت عادی وروزمرهگی با چالشها ومشکلات گستردهای روبرو اند. دراین گزارش به گوشهای از مشکلات بانون خبرنگار پرداختهام.
زنان خبرنگار در نقاط مختلف کشور با مشکلات زیادی مواجه هستند. چالشهای امنیتی، تبعیض جنسیتی، تنخواه کم، جامعهی سنتی و طرز دید بستهی برخی ازخانوادهها به کارکرد یک زن در بخش خبرنگاری، از عمدهترین مشکلات آنان به شمار میرود.
این مشکلات در برخی از ولایات کشور چشمگیر و در برخی دیگر ولایتها کمتر دیده میشود.
کابل از جملهی ولایتهایی است که خبرنگاران زن از خشونتهای درون سازمانی مانند عدم پرداخت به موقع تنخواه شان شکایت دارند. در هرات نیز خبرنگاران زن از این قاعده مستثنا نیستند. در این آواخر قتلهای هدفمندانه نیز به مشکلات بانوان خبرنگار افزوده است.
خبرنگاران زن از نبود امنیت جانی شان در کشور نگران اند و میگویند اگر این روند ادامه پیدا کند احتمال دارد از کار خبرنگاری دست بکشند.
سونیا احمدی خبرنگار درهرات دید بستهی جامعه را یکی از عوامل کمرنگ بودن حضور زنان در رسانه ها عنوان میکند .
وی میگوید: « جامعه یک زن را به عنوان خبرنگار نمی پذیرد و در محیطهای مختلف کاری به ویژه در شهر و بازار ، وقتی دنبال مصاحبه میروی، به دیدهی بد به تو مینگرند و گاها پیشنهادهای غیر اخلاقی برایت دارند و این موضوع حس بدی را به تو القا می کند.»
زینب سپهری یکی دیگر از بانوان خبرنگار در هرات مشکلات زنان خبرنگار را این گونه بیان میکند: « در جامعهای که ما زندگی میکنیم، خانمها دچار خشونتهای زیادی هستند. جدا از بحث خبرنگاری اما خانمهای خبرنگار هم وقتی برای تهیهی گزارش میروند با این خشونتها مواجه میشوند. خشونت در محل کار زیاد است، تبعیض جنسیتی در رسانهها مثل نبود قرار داد و غیره از مشکلات عمدهی این خانمها است.»
اما پرسش اینجاست که راه حل مشکلات بانوان خبرنگار چیست؟
عاطفه غفوری مسوول بانوان در کمیتهی مصوونیت خبرنگاران میگوید:
« باید روی چالشهای زنان خبرنگار همان طور که تحقیق شده تمرکز شود. دسترسی به اطلاعات را برای زنان خبرنگار باید بهتر بسازند و این طیف را حمایت کنند تا بتوانند در مناطق دور دست،روی گزارشهای تحقیقی کارکنند و همچنان قضایای خشونتی که علیه زنان خبرنگار صورت گرفته به درستی پی گیری شود. اگر فرصتی از سوی دولت ایجاد شود، باتوجه به این که زنان ظرفیت هایی بالایی دارند، بتوانند گزارشهای تحقیقی از مناطق دور دست تهیه بکنند و در مقابل زورمندان ایستادهگی وجود داشته باشد.»
وحیده فیضی مسوول بخش جندر کمیتهی مصونیت خبرنگاران در کابل مشکلات زنان خبرنگار را به دو دسته تقسیم میکند یکی در درون سازمان و دیگری مشکلاتی که در جامعه دارند.
او میگوید: «متاسفانه در درون رسانه ها یک مشکل جدی ای که وجود دارد، مشکلات مالی رسانه ها است ما شاهد هستیم که دختران در بیشتر رسانه ها بدون معاش یا به عنوان کارآموز کار می کنند و یا بدون قرارداد و اگر قرار داد هم هست غیر معیاریست و به نفع صاحب رسانه است.»
وی از مشکلات بیرون سازمانی یا مشکلات جامعه در مقابل زنان خبرنگار، نبود امنیت جانی، دید بسته و سنتی جامعه نسبت به کارکرد زنان در رسانهها و گروههای مخالف دولت را از عمدهترین چالشهای فراراه زنان خبرنگار عنوان میکند.
خانم فیضی میگوید مشکلات بانوان خبرنگار در درون رسانهها زیاد است و 50 درصد این رویدادها نیاز به بررسی از سوی نهادهای عدلی و قضایی دارد که کمیتهی مصوونیت خبرنگاران برای خبرنگار زن که مورد خشونت قرار گرفته وکیل مدافع میگیرد و پروندهاش را به این نهادها راجع میسازد.
وی میگوید خبرنگاران زن کمتر علاقه مندی دارند تا قضایای شان به نهادهای عدلی و قضایی فرستاده شود و تنها خواست این خبرنگاران، حل مشکلات شان از طریق مشاور حقوقی کمیتهی مصونیت خبرنگاران است : «ما شاهد این نبودیم که ما وکیل مدافع داده باشیم و خبرنگاران زن قبول کنند که به محکمه برای دنبال کردن قضیه خود بروند و بیشتر علاقمند اند که مشکل شان را خود ما حل کنیم تا مراجع عدلی و قضایی.»
خانم فیضی بحث خشونت علیه زنان در کابل را بیشتر درون سازمانی میداند:« یک خبرنگار 5 یا 6 ماه کار کرده ولی برایش معاش داده نشده از طرف رسانه و این مشکل بیشتر برای خبرنگاران زن در کابل پیش میآید و کابل بیشتر گواه چنین خشونتهایی علیه خبرنگاران زن است نسبت به دیگر ولایتها.»
عدم اگاهی خبرنگاران زن از حقوق اساسی شان و نداشتن تسلط کافی در کار رسانهای یکی از عوامل عمدهای است که به گفتهی خانم فیضی خشونت علیه آنان صورت میگیرد.
« در بعضی اوقات که ما خشونت ها علیه خبرنگاران را میبینیم متاسفانه از عدم اگاهی خود خبرنگاران زن است وما خود باید این مساله را قبول کنیم.»
یکی از کارکردهای که حکومت طی چند سال اخیر برای خبرنگاران انجام داده، داشتن قوانین غنی در سطح منطقه است.
وحیده فیضی مسوول جندر کمیتهی مصونیت خبرنگاران در کابل میگوید حکومت در قسمت حق دسترسی به اطلاعات برای خبرنگاران کمتر همکاری کرده است.
«متاسفانه قضایایی که توسط افراد حکومتی علیه خبرنگاران صورت گرفته و پیگیری نشده، دید ما را نسبت به عملکرد حکومت در قبال آزادی بیان و مصوونیت خبرنگاران خدشهدار ساخته، وقتی که خود رییس جمهور تعهد میسپارد که از آزادی بیان حفاظت میکند اما در کنارش میبینیم که یک فرد حکومتی یک خبرنگار را لت و کوب میکند، مواد گزارشاش را حذف میکند و کامرهاش را میشکند. این موضوع به معنای این است که دوباره او هیچ جزایی نمی بیند، دل مارا هم سرد میسازد. حکومت از یک بعد کار های خوبی انجام داده و از بعد دیگر نیز مشکلات خودش را دارد.»
خانم فیضی از تمام بانوان خبرنگار در ولایتها میخواهد که شکایتهای شان را درج در همان ولایت خود در کمیتهی مصوونیت خبرنگاران کنند تا از این طریق به مشکلات شان یا از سوی این نهاد و یا از راههای دیگری رسیدگی صورت گیرد.