چرا آرام‌گاه کمال‌خان الگوی سدسازی و ترقی‌خواهی را به مکان دیگر منتقل کردیم؟

کمال خان یک افغان وطن‌پرست‌‌ بود که صدها سال پیش در ولایت نیم‌روز امروزی زنده‌گی می‌کرد. او هم‌چون دیگر وطن‌دارانش آرزوی مدیریت و کنترل آب رودخانه‌ی هلمند را برسر داشت. کمال خان می‌خواست  دشت و صحرای خاکستری نیمروز را چون بهشت زیبا ساخته و از ضیاع آب که منبع بزرگ حیات است جلوگیری کند. او می‌خواست آب هلمند/هیرمند دشت‌های و جلگه‌های چهاربرجک  و دیگر بخش‌های نیم‌روز و هلمند را سیرآب کند و سبب رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و رونق تجارت شود.

کمال خان  در کمال ناباوری مردم که حتا  با او کمک هم نمی‌کردند، با استفاده از خاک و چوب، سد بزرگی را در  چهار برجک ولایت نیمروز امروزی اعمار کرد که به صورت نسبی توانست آب رودخانه‌ی هلمند را مدیریت نموده، باعث سرسبزی زمین‌های اطراف بند و زیبایی سیستان شود. این بند بعدها از سوی مردم محل به اسم او نام‌گذاری شد.

امیر تیمور گورگانی بنیان‌گذار سلسله‌ی تیموریان هرات در زمان لشکر کشی های خود  به چهار برجک   حمله کرد، کمال‌خان با لشکریان تیمور جنگید. از اثر این جنگ‌ها بند کمال‌خان تخریب شد و بسیاری از هم‌سنگران کمال خان هم جان شان را از دست دادند. کمال خان خودش از آن جنگ جان سالم به در برد، اما سدی که با هزار زحمت ساخته بود و سبب رونق کشاورزی و سرسبزی شده بود، از دست رفت.

پنج‌صد سال پس  از در گذشت کمال خان، رییس‌جمهور سردار محمد داود خان، تصمیم  گرفت تا رویای او را تحقق بخشد و سدی را که  کمال خان ساخته بود به شکل بسیار مدرن و اساسی بازسازی کند. ولی هم‌زمان با  اقدامات حکومت رییس‌جمهور داوودخان برای اعمار بند کمال خان، کودتای هفت ثور به وقوع پیوست که منجر به پایان حکومت داوود خان و از بین رفتن رویای او شد. پس از سقوط داوودخان جنگ،خون و آتش، افغانستان را فراگرفت و این وضعیت مانع از آن شد که حکومت‌های پس از کودتای هفت ثور، به اعمار بند کمال خان دست بزنند.

در این دوره  با عزم راسخ  محمد اشرف غنی رییس جمهور،حکومت، وزارت انرژی و اداره‌ی ملی تنظیم امور آب، یک بار دیگر کار بند کمال خان شروع شد. با شروع کار تعدادی از مخالفان خارجی شوکه شدند، زیرا آن‌ها ارزش بند کمال خان را درک کرده و دریافته اند که ساخت سد مدرن  کمال خان برای خودکفایی افغانستان از ارزش بالایی برخوردار است. اما به دلیل یک سلسله مشکلات حقوقی کار ساخت سد به تاخیر افتاد. از مدتی به این سو کار بندهای کجکی، شورابک، شاه و عروس، مچلغو، دهنه دره، دهله، پاشدان، شاه توت، منوگی و کمال خان دو باره آغاز شده و کار سد کمال خان در اولویت قرار گرفته است.

بند کمال خان در ولسوالی چاربرجک ولایت نیمروز واقع شده است. این بند یکی از پروژه های بزرگ اداره ملی تنظیم امور آب می‌باشد که به هدف مدیریت آب، تولید برق ، آب‌یاری زمین‌های زراعتی، کنترل سیلاب و ایجاد زمینهی اشتغال برای مردم اعمار می‌گردد. کار آن حدود 95 درصد تکمیل شده و به آیندهی نزدیک در یک مراسم رسمی با حضور رییس‌جمهور کشور کار بهره‌برداری از آن آغاز خواهد شد.

بندکمال خان پس از تکمیل شدن 2788 میلیون مترمکعب آب را مهار و 55 میلیون متر مکعب آب را ذخیره می‌کند که حدود 174 هزار هکتار زمین زراعتی را آب‌یاری کرده، دارای ظرفیت تولید 9 میگاوات برق می‌باشد.

کمال خان که الگوی ترقی‌خواهی، مهارآب و تلاش برای رونق کشاورزی بود، توسط مردم محل در نزدیک سدی که خودش اعمار کرده بود، به خاک سپرده شد . زمانی که انجنیران اداره‌ی ملی تنظیم امور آب سنجش و طراحی بند کمال خان را تکمیل کردند، آرام‌گاه کمال خان در کاسه‌ی بند واقع شد. از این ‌که بعد از ذخیرهی آب آرام‌گاه در داخل ذخیره‌گاه قرار می گرفت، انجنیران اداره‌ی ملی تنظیم امور آب تصمیم گرفتند تا قبر به جای دیگر انتقال یابد، زیرا مقبره‌ی خدمت‌گذارانی چون کمال خان و سایر هموطنان، برای ما یادگار  وطن پرستی و ترقی‌خواهی است. پس از بررسی همه جانبه امور بند، به اساس هدایت رییس جمهور کشور و راهنمایی علما و بزرگان محل تصمیم گرفته شد که قبر کمال خان و مقبره‌ی موجود باید به جای دیگری منتقل شود.

با ایجاد تیم کاری مشترک از دفتر والی نیمروز، نمایندگان شورای ولایتی، ولسوال چاربرجک، علما، بزرگان مردم، اعضای جامعه مدنی و جوانان ولسوالی چاربرجک؛ مقبره‌ی کمال خان، الگوی ترقی‌خواهی و بنیانگذار بند کمال خان زیر نظر نوه‌ی هشتم او به مرکز ولایت نیم‌روز انتقال داده شد،  که به زودی کار روی آرام‌گاه جدید کمال خان آغاز و  با مرمر زیباسازی خواهد شد.