گمان می‌رود پاکستان پایگاه‌های نظامی در اختیار آمریکا بگذارد، پایگاه‌هایی که ایالات متحده را قادر خواهند ساخت تا پس از خروج نظامی از افغانستان، از خاک پاکستان به مبارزه با تروریسم بپردازد.
پاکستان هفتۀ گذشته به طور قطعی این موضوع را که ممکن است پایگاه‌های نظامی برای ایالات متحده ایجاد کند، رد کرد. گفته می‌شود آمریکا می‌خواهد پس از خروج از افغانستان از این پایگاه‌ها به عملیات‌های منطقه‌ای ضد تروریسم دست بزند.
شایعاتی مبنی بر این وجود دارد که جنرال کنت مکنزی، فرمانده ارشد فرماندهی مرکزی ایالات متحده (CENTCOM)، اخیراً طرحی به مجلس سنای ایالات متحده ارائه کرده و گفته است که بخشی از نیروهای آمریکایی پس از خروج کامل نظامی از افغانستان، در همسایگی این کشور باقی خواهند ماند.
جنرال مکنزی گفت که دولت بایدن شدیداً مشغول رایزنی با برخی کشورهای همسایۀ افغانستان بوده است تا بتواند به وسیلۀ عملیات‌های ضد تروریستی از آن کشورها، شبه‌نظامیان دولت اسلامی (IS) و القاعده را زیر نظر داشته باشد.
مسئله‌ای که به همان اندازه باعث کنجکاوی شده است، تماس تلفنی ماه گذشتۀ لیود آستین، وزیر دفاع ایالات متحده با قمرجاوید باجوا، رئیس ستاد مشترک پاکستان است. تماسی که گویا این دو فرماندۀ نظامی در آن در مورد وضعیت پس از خروج نیروهای آمریکا از افغانستان صحبت کردند.
آنها همچنین دربارۀ ثبات منطقه‌ای و روابط دوجانبۀ ایالات متحده و پاکستان صحبت کردند. آستین تمایل خود را به ادامۀ همکاری با پاکستان در راستای اهداف مشترک در منطقه ابراز داشت.
در ضمن، گزارش‌ها مبنی بر اینکه پاکستان قصد دارد پایگاه هوایی جدیدی در نصیرآباد بلوچستان ایجاد کند، به شایعاتی دامن زده است. شایعاتی که می‌گویند اسلام‌آباد تا اندازه‌ای حقوق اساسی برای ارتش ایالات متحده در عملیات‌های ضد تروریست در نظر گرفته است.
تحلیلگران نظامی می‌گویند که آمریکا و پاکستان پایگاه یاکوب‌آباد در ولایت سند را که از سال 2001 بدین سو در خدمت حمایت لوژیستیکی از نیروهای هم‌پیمان ایالات متحده بوده است، به طور ویژه برای استقرار اِف‌شانزده‌های ایالات متحده در نظر گرفته‌اند، زیرا مقامات آمریکایی اجازه نمی‌دهند اِف شانزده‌ها در کنار هواپیماهای دیگر باشند.
این تحلیلگران می‌گویند که به احتمال زیاد پایگاه هوایی جدید در بلوچستان در خدمت استقرار هرچه بهتر هواپیمای جِی اِف-17 بلاک-3، هواپیماهای بدون سرنشین و سیستم‌های لوژیستیک خواهند بود.
جِی اِف-17 بلاک-3، هواپیمای جِت چندمنظورۀ دوسرنشین که با همکاری چین ساخته شده است، پیشروترین جنگندۀ پاکستان است و تکنولوژی مدرن‌تری از جت‌های نیروی هوایی هند – رافائل – دارد.
پایگاه جاکوب‌آباد در ایالت سند پاکستان (عکس از ویکی‌پیدیا)
شهیدرضا، تحلیلگر دفتر امور استراتژیک که در اسلام‌آباد قرار دارد به شبکۀ آسیاتایمز گفت: «هنوز معلوم نیست پاکستان پایگاه نظامی در اختیار آمریکا بگذارد».
او گفت: «مقامات ایالات متحده طی فرایند مذاکرات صلح دوحه خواهان پایگاه‌های نظامی در پاکستان شده‌اند، اما اسلام‌آباد تا کنون تمایلی به آن نشان نداده است. استراتژیست‌های نظامی به خوبی می‌دانند با اینکه این کار برخی دستاوردهای کوتاه‌مدت را در بودجۀ پشتیبانی ائتلاف، تأمین ذخایر کشتی‌های نیروی دریایی، تحویل چرخ‌بال‌های جنگی و جِت‌های اِف 16 به بار خواهد آورد، اما در درازمدت سودی برای پاکستان نخواهد داشت».
شهید گفت: «پاکستان ریسک کند و باعث رنجش خاطر چین شود. از سال 2016 بدین سو که همکاری نظامی ایالات متحده و پاکستان تمام شد، چین اصلی‌ترین تأمین‌کنندۀ مالی و سلاح پاکستان بوده است».
روابط نظامی ایالات متحده و پاکستان بعد از آن خراب شد که آمریکا در می 2011 در پاکستان عملیات یک‌سویه‌ای به راه انداخت. عملیاتی که منجر به ترور اسامه بن‌لادن، بنیان‌گذار القاعده شد؛ اسامه به طور مشکوکی در ایبت‌آباد نزدیک یکی از پایگاه‌های نظامی پاکستان پنهان شده بود.
شهیدرضا گفت: «چین با این ادعا که هدف ایجاد پایگاه‌های مذکور فقط کنترل داخل افغانستان است موافقت نخواهد کرد، زیرا حضور نیروهای خارجی نه تنها بنجینگ، بلکه تهران و مسکو را نیز نگران خواهد کرد. به محض اینکه پاکستان پایگاه نظامی در اختیار ایالات متحده بگذارد، چین آن را به عنوان گسترش استراتژی هند و اقیانوس آرامِ ایالات متحده تلقی خواهد کرد. استراتژی که چین را در آن به حاشیه می‌رانند و ممکن است کریدور اقتصادی چین – پاکستان (CPEC) و تسهیلات دیگر مانند وام‌های نرم، همکاری نظامی و حمایت دیپلماتیک را به عقب براند. توافق با ایالات متحده در این زمینه می‌تواند در تأسیسات حساس پاکستان برای نظارت بر ایالات متحده، اختلال ایجاد کند».
از سال 2016 بدین سو تقریباً هیچ همکاری نظامی بین ایالات متحده و پاکستان صورت نگرفته است؛ اسلام‌آباد نیز نه تجهیزات نظامی ساخت آمریکا را خریده و نه سفارش داده است. اما تحلیلگران می‌گویند که نیازمند ارتقای تجهیزات نظامی است که در اختیار ایالات متحده قرار دارد.
پاکستان باید قدرت دریایی خود را با گسترش پنج‌برابری اندازۀ فعلی، استحکام و منابع آن تقویت کند تا میزان سازگاریش را افزایش دهد.
جنرال مکنزی به پاکستان هشدار داد که شکل‌گیری مجدد شبه‌نظامیان دولت اسلامی و گروه القاعده پس از خروج نظامی ایالات متحده از اقغانستان، می‌تواند به بزرگ‌ترین نگرانی پاکستان و دیگر کشورهای هم‌مرز با افغانستان تبدیل شود. اگر بر شبه‌نظامیان القاعده و دولت اسلامی فشار وارد نشود، جان دوباره‌ای خواهند گرفت، مسئله‌ای که نگرانی زیاد همسایگان افغانستان، بخصوص پاکستان را در بر خواهد داشت».
جنرال مکنزی در گفته‌هایی مشابه به همکاری با کشورهای همسایۀ افغانستان برای استقرار نظامیان و هواپیماهای خود در مبارزه با تروریسم بعد از خروج ایالات متحده اشاره کرد.
شهیدرضا، تحلیلگر دفتر امور استراتژیک در اسلام‌آباد می‌گوید، هنوز معلوم نیست پاکستان پایگاه نظامی در اختیار آمریکا بگذارد.
شهید ابراز می‌کند که پاکستان اخیراً توانایی خود برای مقابله با تهدیدات تروریستی گروه‌های محلی و خارجی را افزایش داده است.
او گفت: «اسلام‌آباد آمادگی کافی برای رویارویی با چنین حوادثی دارد. اکنون شرایط تغییر کرده است و ارتش پاکستان در موقعیت بهتری با مبارزه با شبه‌نظامیان خارجی قرار دارد. ده‌ها هزار نظامی پاکستان در مرز افغانستان مستقر شده‌اند و تحرکات شبه‌نظامیان را زیر نظر دارند. آنها شبه‌نظامیان خارجی را به افغانستان رانده‌اند و در مرز بلوچستان خندق 800 کیلومتری‌ای کنده‌اند تا نقشه‌های این شبه‌نظامیان را بر آب کنند».
جان اچکزی، مشاور سابق دولت منطقه‌ایِ ایالت بلوچستان به آسیانیوز گفت که ایجاد پایگاه‌های نظامی برای ایالات متحده، تبدیل به فاجعه‌ای برای پاکستان خواهد شد.
او گفت: «پاکستان نهایتاً می‌تواند حریم هوایی خود را در اختیار عملیات‌های جستجو و نجات بر حسب توافقات خطوط زمینی ارتباطاتی (ALOC) قرار دهد که مقامات آمریکایی پس از حملات 11 سپتامبر در سال 2001 بدان دست یافتند. توافقات ایالات متحده در افغانستان تنها از طریق مکانیزم‌های GLOC و ALOC قابل اجرا بودند».
او به نگرانی در مورد واکنش احتمالی چین، ایران و روسیه اشاره کرد و هرگونه تسهیل پنهانی در درخواست ایالات متحده که می‌تواند قدرت‌های منطقه را برنجاند، منتفی دانست و گفت: «اسلام‌آباد دوست ندارد ببیند واشنتگتن، خواب بیجینگ، تهران و مسکو را بر هم می‌زند؛ مخصوصاً در شرایطی که ممکن است ایالات متحده از طریق پایگاه هوایی پیشاور به وسیلۀ هواپیمای لاکهید یو-2 به جاسوسی از روسیه بپردازد».
جان اچکزی: «خط قرمزی دیگر مبنی بر این وجود دارد که اگر اسلام‌آباد در خاک پاکستان پایگاه نظامی در اختیار ارتش ایالات متحده قرار دهد، نیروهای سیاسی رادیکال جناح راست به تحریک احساسات ضد آمریکایی جدید در میان تودۀ مردم بپردازند».
اگر دولت پاکستان تحت فشار ایالات متحده تسلیم شود، این عوامل به کینه‌ها دامن خواهند زد و بی‌ثباتی سیاسی در پاکستان به وجود خواهند آورد.
پیشینۀ همکاری نظامی ایالات متحده و پاکستان به سال 1959 برمی‌گردد. در این سال جنرال ایوب خان، دیکتاتور نظامی به نیروهای آمریکا اجازه داد از پایگاه هوایی بده‌بیر در پیشاور برای جمع‌آوری اطلاعات و جاسوسی از اتحاد جماهیر شوروی استفاده کند. 800 پرسونل و کارمند در این پایگاه استخدام شدند. پایگاه بده‌بیر تا سال 1970 که نیروی هوایی پاکستان استفاده از آن را از سر گرفت، قابل استفاده بود.
جنرال پرویز مشرف، دیکتاتور نظامی نیز برای ایالات متحده در پایگاه‌های هوایی بده‌بیر، شمسی، دالبندین، پسنی و سامونگلی حقوقی قائل شد.
این پایگاه‌ها طی حضور آمریکا در افغانستان – 2001 تا 2014 – از نیروهای ایالات متحده و یگان‌های آن در افغانستان حمایت لوژیستیکی می‌کردند.
