در چند روز گذشته تالارهای معروف و مشهور برخی از شهرهای تاجیکستان میزبان برجسته‌ترین و با تجربه‌ترین کارگردانان تاجیکستان بود. از جمله کاخ نوروز شهر دوشنبه و کاخ لاهوتی شهر باختر. دلیل چنین جمع‌آمد هنرمندان، قدردانی از محصول هنری آن‌ها و گرامی‌داشت 90 سالگی روز تاجیک فیلم است.
درخت فیلم تاجیک از زمان شوروی از تاریخ 11 سپتامبر سال 1929 شروع به نشو و نما و شگوفه و سبزیدن کرده است. در زمان شوروی صنعت فیلم یکی از صنعت‌های مهم و تاثیرگزارترین صنعت شمرده می‌شد. حتا از زبان لنین در سال 1923 در مجلۀ «پرالیتکینا » تاکید بر اهمیت داشتن صنعت سینما و نقش آن در رشد دولت یاد شده است.
به دلیل تولید نخستین فیلم به نام « آمدن پایزد ( قطار) از ترمز به دوشنبه» در سال 1929 از طرف کارگردان وسیلی کوزین ،همه ساله در تاجیکستان، 16 اکتبر را به عنوان روز سینمای تاجیکستان جشن می‌گیرند.
در 18 می سال 1930 موسسۀ فیلم « تاجیک کینا-( تاجیک فیلم)» تاسیس شد. اولین فیلمهای که در این دوره از طرف این موسسه تولید شدند عبارتند از: « حقوق با شرف» ( سال 1932) « وقتی که امیران میمیرند» (سال 1932)« خدای زنده» ( 1935) به دلیل عدم رشد تکنولوژی صنعت فیلم در این دوره، اکثر فیلمهای که ساخته می‌شدند ضعیف و ساده بودند.
نامها و چهرههای هم‌چون کامل یارمَت اف، سافیه تویبی آوا، فیروز بهادر، ر. قربان اف. ر. پیرمحمد اف، د. سعیداف، ق. عالمی، م. رحیمی… در این دوره، آسمان سینمای تاجیک درخشان شده بود.
با شروع جنگ بزرگ وطنی ( جنگ دوم جهانی) با آلمان در سال 1941 بیشتر موسسههای فیلم‌برداری از مسکو به آسیای مرکزی آمدند. در نتیجۀ چنین عملی، موسسۀ «تاجیک فیلم» با موسسۀ «سَیوزفیلم» از نزدیک شروع به همکاری کردند. در این دوره کارگردانان و بازیگران تاجیک از تجربۀ این موسسه استفاده کرده و در نتیجۀ چنین تجربهآموزی و همکاری و با روی کار آمدن کارگردانان و بازیگران با تجربه، بازار این صنعت گرم و پر رونق شد. و با مرور زمان تولید فیلم از نظر کیفیت در ساخت آن رشد چشم‌گیری کرد.
سینمای تاجیک را در دهه‌های 50 – 80 با تولید بهترین فیلم‌ها، زمان رشد و توسعۀ این صنعت می‌توان دانست. در این سال‌ها، در سال 1959 فیلم « قسمت شاعر» برندۀ جایزۀ اول در جشنوارۀ بین الملل قاهره می‌شود. و نیز فیلم های «داخونده» ( سال 1956)، « حسن ارابهکش» ( سال 1965)، « کاوۀ آهنگر» ( سال 1961)، « داستان رستم» ( سال 1970)، « رستم و سهراب» ( سال 1971)، « داستان سیاوش» ( سال 1976)، « آدم پوستش را عوض می‌کند» ( سال های 1977-1978) و یکی از بهترین فیلمهای این دوره به حساب می‌آیند.
بعد از دورۀ شوروی فیلم تاجیک بر اثر جنگ داخلی در سال 1991 میلادی از رونق و تکاپو بازایستاد و اغلب کارگردانان با تجربۀ تاجیک ترک وطن کردند اما بعد از صلح تاجیکان و به استقلال رسیدن تاجیکستان به خصوص در دو دهۀ اول قرن جاری میلادی دوباره در رگ‌های این صنعت خون تازه و نفس گرم جاری شد و موسسۀ دولتی « تاجیک فیلم» از سال 2000 شروع به تولید فیلمهای متنوع و گوناگون کرد. دولت تاجیکستان نیز برای رشد و توسعۀ صنعت فیلم دو مراتبه؛ یکی در سال 2011 – 2018 و از 2018 – 2022 برنامه‌ها و پروژهای کلانی را از نظر فراهم کردن بودجه و تامین نیازهای هنرمندان به این بخش اختصاص داد. به دلیل چنین توجه و اهمیت حکومت تاجیکستان به صنعت فیلم، اکنون فیلم تاجیک نه تنها در جشنواره‌های داخلی بلکه در جشنواره های بین المللی نیز حرفی برای گفتن دارد.
16 اکتبرسال جاری که فیلم تاجیک 90 ساله شد به همین مناسبت جشن با شکوهی از طرف دولت در برخی شهرهای تاجیکستان برگزار شد و از کارگردانان و محصول تولید هنری آنان قدردانی شد.
در کاخ لاهوتی شهر باختر در روز 16 اکتبر کارگردانان، بازیگران و دوستداران فیلم و هنر گردهم آمدند و با برنامههای زیبا و دیدنی امروز را جشن گرفتند. موسسۀ دولتی « ختلان سینما» که از سال 2017 تحت نظارت « تاجیک فیلم» به فعالیت خود شروع کرده بود. با جلب کارگردانان و بازیگران جوان با لیاقت، توانسته است چهار فیلم هنری به نام های « اسرار تقدیر»، « خیالی»، «سهو»، «فرشتۀ امید» و یک فیلم مستند به نام « نارک – شهر نور» تولید نماید.
در این همایش، فیلم « فرشتۀ امید » نمایش داده شد و از کارگردان و بازیگران این فیلم « عبید الله رجب، زُلخمار ابراهیم، ماهپیکر یارآوا، نیاز احمد یاراف، و…» که در سینمای تاجیک معروف و مشهور و در تئاتر و فیلم تاجیک نقش های گوناگونی را نیز بازی کرده اند، تقدیر و قدردانی شدند.
فیلم « فرشتۀ امید» فیلم اجتماعی بوده و به تجربۀ تلخ و شیرینی‌های روزگار اشاره دارد.
همایشی دیگری که در این روز ها بر پا شد، گردهم‌آیی هنرمندان و بازیگران در کاخ نوروز دوشنبه بود. در این همایش فیلم « بچۀ آبی» ساختۀ فیض الله فیض، کارگردان جوان تاجیک نمایش داده شد. کارگردان این فیلم به محیط زیست و مشکلات آن از جمله به گرمی جهان و کم‌آبی و خشکی دریاها و پیامد آن در زیست موجودات و آیندۀ جهان در فیلمش اشاره کرده است . این فیلم هرچند از نظر ساخت و کیفیت و منتقل کردن موضوع اصلی اش به مخاطب نه آنچنان شاهکار است اما به دلیل توجه به موضوع مهم روز بودنش می‌تواند یکی از اثر های هنری ارزش‌مندی به حساب بیاید.
فیلم تاجیک در این سالهای اخیر گامهای مهمی را برداشته است که اگر همین گونه ادامه یابد در آینده شاهد تحول و دگرگونی بنیادی هم از نظر کیفیت تولید فیلم هم از نظر محتوا و موضوع آن خواهیم بود.
به گفتۀ محمد سعید شاهیان مدیر «تاجیک فیلم» در سخن رانی خود در این همایش ، دلیل پیشرفت و رشد سال تا سال فیلم تاجیک ،اهمیت و توجه حکومت و سرور تاجیکان نسبت به صنعت فیلم تاجیک است.
موسسۀ دولتی «تاجیک فیلم» در شش ماه اول سال 2020 توانسته است که سه فیلم هنری بلند، سه فیلم هنری کوتاه، 10 فیلم مستند و یک فیلم تصویری تولید کند و در شش ماه دوم در نظر دارد که دو فیلم هنری بلند و سه فیلم مستند بسازد.
