فرهنگ کردها، هنرها و زیبایی‌هایی را به میراث گذاشته است. در فرهنگ کردستان گنجینه‌های جذابی وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان آداب و رسوم مردم شناخته شود و حتی گاهی به‌عنوان تاریخ آن ملت می‌تواند در نظر گرفته شود. کردها از آن دسته اقوامی هستند که از زمان‌های دور و به درازای تاریخ تعصب شدیدی بر حفظ و نگهداری از هویت و فرهنگ خود داشته و دارند. در این میان این توجه موجب می‌شود که فرهنگ‌های محلی بیشتر شناخته شوند. یکی از این جاذبه‌های فرهنگی که صحبت‌های زیادی سر زیبایی و جذابیت آن می‌شود و فرهنگ کردستان را به نحوی در نگاه اول با آن می‌شناسند پوشش مردم کرد و لباس کردی است. لباس کُردی در برخوردها و ارتباطات برون فرهنگی به‌نوعی معرف هویت و فرهنگ کُردها است. به این دلیل که لباس از شاخص‌ترین عوامل فرهنگی که افراد می‌توانند آن را ببینند و به‌گونه‌ای از روی پوشش افراد می‌توان فرهنگ و ریشه آن‌ها را تشخیص داد. در این نوشتار می‌خواهیم تاریخچه لباس کردی و پیوندی که مردم با این پوشش دارند را بیان کنیم.
لباس کُردی جزئی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ کردستان است که از قدمت زیادی برخوردار است. حتی می‌توان گفت قدمت لباس کردی به اندازه قدمت خود مردمان کُرد است. اگر بخواهیم به تصویری مستند از قدیمی‌ترین لباس کُردی استناد کنیم، باید به مستندات تاریخی‌ای از قدیمی‌ترین لباس کردی در حجاری‌های ورودی کاخ آپادانا و در میان هدیه آورندگان به بارگاه مشاهده کنیم که مردان کُرد و ماد لباس‌هایی مانند لباس‌های محلی کُردی پوشیده‌اند. همچنین در میان تصاویر تاریخی دوره هخامنشی در نقش برجسته‌ها تصاویری از سربازان و سرداران ماد وجود دارد. با توجه به اینکه مادها را به‌گونه‌ای نیاکان کُردها می‌دانیم پس می‌توان این تصاویر را قدیمی‌ترین تصاویر از لباس کردی دانست. لباس و مخصوصاً کلاه مادها شباهت زیادی با لباس کردی دارد. کلاهی مشابه این کلاه هنوز در بعضی از مناطق کردستان استفاده می‌شود.
در دوره صفوی به بعد نیز مستشرقان اروپایی زمانی که به ایران آمدند اولین طرح‌ها را از لباس کردی کشیدند که در سفرنامه‌هایشان هم موجود است. چند طرح برگرفته از این سفرنامه‌ها در قطعی بزرگ‌تر کپی شده و اکنون در خانه کُرد سنندج قرار دارد. عکس‌هایی هم که مربوط به دوران ناصرالدین‌شاه قاجار است و لباس کُردی در آن‌ها نشان داده شده و همچنین به اسم منطقه و شخص استفاده‌کننده نیز اشاره شده است، در خانه کُرد نیز موجود است.
بنابراین در این میان نیز می‌توان گفت لباس کردی در طول زمان تغییر کرده و به‌گونه‌ای به شکل امروزی درآمده است، عمده این تغییر بعد از دوره قاجار بوده که تنوع در پارچه‌ها بیشتر شده است و در دوره اخیر این تنوع بسیار بیشتر شده است تا جایی که این لباس به خصوص در لباس‌های زنانه تفاوت بسیاری با لباس 100 سال پیش پیدا کرده است.
از دیگر نکات دارای اهمیت در مورد لباس کردی می‌توان به منطبق بودن این لباس با ویژگی‌های جغرافیایی خاص منطقه و سردسیر بودن استان کردستان اشاره کرد که از آن جمله می‌توان به وجود کلاه‌های نمدی، بافت‌های استوانه‌ای مورداستفاده برای ساق پاها، ساق‌بند دست‌ها و نوعی شنل زنانه در لباس¬های کردی اشاره کرد که همه این موارد جهت حفاظت از سرما و گرفتار نشدن به بیماری‌های سینوزیت و … مورداستفاده قرار گرفته است. همچنین لباس‌های کردی عموماً گشاد هستند به این دلیل که برای رفت‌وآمد و زندگی در ارتفاعات کوهستانی کردستان طراحی‌شده تا پیمودن مسیرهای سخت و دشوار کوهستانی با آن امکان‌پذیر باشد؛ بنابراین می‌توان گفت پوشاک مردم کرد بسیار منحصربه‌فرد بوده و متناسب با شیوه زندگی در زیست‌بوم خودشان شکل گرفته است و تکامل لباس کردی کاملاً مناسب وضعیت اقلیمی مناطق کردنشین بوده است.
به‌طورکلی کردها طی قرن‌ها با لباس محلی خود پیوند عاطفی و سنتی زیادی برقرار کرده‌اند و علاقه زیادی به حفظ و نگهداری لباس سنتی خود دارند. در کردستان زنان و مردان با پوشیدن لباس‌های محلی کردی و گویش به زبان مادری توانسته‌اند بخش‌هایی از فرهنگ و آداب و سنن خود را حفظ کنند و با افتخار و با احترام بر حفظ این هویت و اصالت خود تأکید کنند. این شیوه نگرش آمیخته با احترام مردم به پوشش خود، باعث حفظ و ماندگاری آن شده است. نه‌تنها روستاییان بلکه شهرنشینان کرد نیز تعصب خاصی به لباس محلی خود دارند و بخصوص در شهرهای کوچک‌تر غالب مردم از پوشش سنتی استفاده می‌کنند. در این میان نه‌تنها نسل قدیم بلکه نسل جوان کرد هم طرفدار این لباس هستند. در این میان رابطه لباس و فرهنگ به‌اندازه‌ای قوی است که وقتی یک غریبه وارد محیطی می‌شود نخستین علامتی که او را می‌شناساند همان لباس اوست. از این منظر لباس کردی به‌گونه‌ای به‌مثابه شناسنامه فرهنگ کردها است. با توجه به قدمت تاریخی فرهنگ کردها این نوع پوشش ریشه در تمدن آنان دارد و باگذشت زمان نسل به نسل به آیندگان رسیده است و از این منظر هم از پوشش‌های اصیل است.
لباس کردی کارکردهای متنوعی به لحاظ فرهنگی، جایگاه اجتماعی، مناسبت‌های خاص، جشن‌ها و … دارد. به دلیل زیبایی و تنوع زیاد پارچه‌های لباس کُردی، طی سال‌های اخیر استفاده از لباس کُردی بیشتر شده است و در عروسی‌ها این مسئله بیشتر نمود دارد. لباس کردی دارای تنوع در رنگ‌بندی و طراحی‌های مختلف است که این خود یکی از رموز ماندگاری این نوع پوشش در میان نسل جوان نیز هست که پاسخگوی نیازها و سلیقه‌های مختلف آن‌ها می‌شود.
همچنین لباس کُردی دارای هزاران رنگ و تنوع است که برگرفته از طبیعت زیبای این مناطق است. بنابراین لباس کردی همچنان توسط مردمان کردنشین استفاده می‌شود. این لباس محلی کردی برای مردان و زنان کرد از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است و گاهی آداب خاصی در پوشش و حتی بستن شال کمر یا روسری زنان دارد. پس لباس‌های کُردی از تنوع خاصی برخوردار هستند البته ممکن است در نگاه اول یکسان به نظر برسند اما هر منطقه‌ای دارای لباس مخصوص به خود است؛ اما جدای از جزئیات ظاهری که در میان هر یک از روستاها و قبایل کرد ایران دیده می‌شود، اشتراکات کلی در میان لباس محلی کردی دیده می‌شود. در این میان لباس کردی به دو بخش مردانه و زنانه تقسیم‌بندی می‌شود که هر بخش دارای قسمت‌های مختلف و مدل‌های مختلف است که انواع آن را در متن دیگری برایتان خواهیم گفت.
