Category: فرهنگ سرا

نویسنده: شیرین بیانی نفج و نیروی تشیّع در این عهد باتوجه به مذهب تشیّع امیرعلیشیر نوائی، وزیر بانفود و قدرتمند و باتوجه به شیعه‌بودن سلطان‌حسین بایقرا، می‌توان دریافت که این مذهب در اوج بوده است. به‌ویژه نفود نیروی حکومت شیعی مذهب سربداری که این دوحکومت ازسویی در همسایگی یکدیگر به‌سر می‌بردند و ازسوی‌دیگر رقیب بودند. […]

نویسنده: شیرین بیانی فصل سوم ادیبان، دانشمندان و مشایخ هرات در عهد کرتیان جامع‌ترین تعریف و توصیف ازاین گروه روشنفکر و اندیشمند، توسط سیفی هروی انجام گرفته است؛ این‌چنین: «هرات منشاء اصحاب فضل و فتوی و مأمن زهّاد و عباد و مسکن اقطاب و اوتاد است». درحالی‌که اقوام گوناگون ازقبیل غُز، بلوچ، خلج، مغول، ابیوَردی […]

نویسنده: شیرین بیانی حکومت غیاث‌الدین قمر کرت در شروع کار این فرمانروا، باید به زمان اولجاتیو برویم که او پس‌از نشستن برتخت هرات، راهی دیدار اولجاتیو در عراق گردید و در سر راه مشاهد متبرکه را زیارت نمود و هنگام باریابی نزد اولجاتیو به‌قول سیفی هروی: «به‌رسم ملوک عجم زبان به مدح‌پادشاه گشود» که پدرانش […]

نویسنده: شیرین بیانی و اینک باردیگر هرات غوریان فاتح‌ مجدد هرات: اگر قرنی به ‌عقب بازگردیم، آن‌گاه مسئله بهتر و بیشتر نمودار‌ می‌گردد: اول کسانی‌که در دوران‌ مغول پایه‌های‌حکومت‌غور در هرات را پی‌ریزی ‌مجدد نمودند، تاج‌الدین عثمان‌مرغینی و برادرش عزالدین‌عمرمحمدمرغینی ازنوادگان سلطان‌غیاث‌الدین محمدسام‌غوری (۵۵۸-۵۹۹ه.) بودند. امیر‌عزالدین‌محمد قبل‌از‌استقلال، وزیر سلطان‌غیاث‌الدین، از ملوک‌غور بود. او ابتدا به‌فرمان […]

هرات از آن نوع شهرهای کم‌نظیری است که آکنده از تاریخ است و گفتنی بسیار دارد؛ و آن بازمی‌گردد به دو دلیل: اولاً به‌علت موقع خاص سوق‌الجیشی بر سر راه‌های عمده اصلی شمال به جنوب و شرق به غرب منطقه و ایران به‌طورکلی و خراسان به‌طور اخص. ثانیاً به‌دلیل آب‌وهوای مناسب و مطبوع و رودهای متعدد یا بهتر گفته شود موقع جغرافیایی مناسب. این‌خصایص مورد‌نظر همه‌همسایگان دور و نزدیک بوده است و اقوام و ملل‌پراکنده و گوناگون در استیپ‌ها و صحاری‌منطقه وسیعی از شرق و غرب و شمال به آن چشم‌طمع دوخته بودند. خراسان‌بزرگ دارای چنین‌خصوصیتی است که در آن به‌ویژه فرمانروائی‌های هرات و سبزوار از‌جهت رو‌به‌رو بودن با اقوام خشن و اغلب‌گرسنه و پیوسته موردتهاجم بوده‌اند.

در عصر اطلاعات، قدرت دیگر صرفاً در دستان دارندگان اسلحه و سرمایه نیست؛ بلکه در دست کسانی‌ست که روایت‌ها را شکل می‌دهند. فضای مجازی، به‌ویژه در کشورهایی با زیرساخت‌های رسانه‌ای ضعیف، می‌تواند بستری برای آگاهی، همبستگی و تحول اجتماعی باشد، اما همان بستر، اگر در غیاب سواد رسانه‌ای و ارزش‌مداری فرهنگی رها شود، به میدان تاخت‌وتاز ابتذال، تحقیر و تفرقه بدل می‌گردد. افغانستان امروز، نمونه‌ای تمام‌عیار از این دوگانه‌ی دیجیتال است؛ جایی که تیک‌تاک، فیسبوک و یوتیوب همزمان می‌توانند صدای یک آموزگار تبعیدی را به جهانیان برسانند، یا کرامت و هویت جمعی را با چند کلیپ ویروسی به مضحکه بکشند.

خشونت‌های خانگی علیه زنان در دوران طالبان افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است. دختران و زنان بسیاری از آینده‌ای مبهم، از نبود انگیزه برای ادامه زندگی، دست به خودکشی می‌زنند. وضعیت نگران‌کننده زنان در جامعه‌ی طالب‌زده و سنتی، نیازمند رسیدگی فوری و یافتن راه‌حلی انسانی برای برون‌رفت از بن‌بست کنونی است. طالبان در رسانه‌ها وضعیت را «گل و گلزار» نشان می‌دهند، اما در نبود آزادی بیان، به‌ویژه در مناطق دوردست، بسیاری از جنایات این گروه پوشیده می‌ماند.

کمپ «پورنارا» (Pournara) که مشهورترین کمپ پناه‌جویان است، در سال‌های اخیر با گزارش‌های متعددی از شرایط ناگوار روبه‌رو بوده است. از برخوردهای تبعیض‌آمیز کارمندان با پناه‌جویان گرفته تا نبود آب آشامیدنی و غذای سالم، کمبود امکانات بهداشتی و ازدحام بیش از حد از جمله شکایات پناه‌جویان است. آن‌ها اغلب با تبعیض و نژادپرستی مواجه‌اند و از سوی جامعه‌ی محلی به‌عنوان تهدیدی برای منابع و امنیت تلقی می‌شوند. گزارش‌هایی از خشونت فیزیکی و کلامی علیه پناه‌جویان نیز به‌طور مداوم منتشر می‌شود.

آیا پکن، تهران، مسکو و پیونگیانگ، یک محور آسیایی اند؟ و یا می توان این چهار ضلعی را یک محور آسیایی تعریف کرد؟ اگر پاسخ مثبت است، پس چرا این محور در با همگرایی همزمان با واگرایی، در یک مسیر حرکت می کنند؟ این ها پرسش های است که هنگامی تلاش کنیم تا پاسخ منطقی و علمی برای آن داشته باشیم، با اطمینان که با چالش ها و دشواری های زیادی، مواجه خواهیم شد. پس نیاز است تا ابتدا بدانیم که محور در سیاست، چه معنای دقیق و مشخصی را می دهد؟

بازی امریکا با طالبان، رخ اصلی اش را نشان می دهد. برداشت ما از تحلیل وضعیت افغانستان پسا امریکا، به دو دلیل اشتباه بوده است: اول اینکه ما بسیار خوش بینانه در مورد نیت و قصد امریکا و جامعه پیرو بین المللی که دستورات امریکا را در قبال مسایل مهم جهانی، بازی می کند، قضاوت کردیم. دوم اینکه در برداشت این مسئله که طالبان با دوشاخه شدن، یکی به دنبال منافع منطقه و دیگری در پی منافع فرا منطقه هستند و تصادم میان آنها، در واقع تصادم میان منطقه و فرا منطقه است، یک مقدار سطحی برخورد کردیم. حال با نمایان شدن سیمای اصلی سیاست های مخرب امنیتی امریکا و متحدانش در افغانستان، می توان نتیجه گرفت که طالبان به طور کامل، درخدمت منافع امریکا بوده اند و تصور اشتباه ما از وجود اختلافات میان آنها، یک تصور فریبنده و یک برداشت گمراه کننده بوده است.

وقتی از تغییر در جامعه حرف می‌زنیم، ذهن انسان به‌سرعت به سوی تحولات سیاسی و اجتماعی می‌رود. اما تغییر، صرفاً به معنای تحولات اجتماعی یا سیاسی نیست. تحول می‌تواند در همه‌ی عرصه‌های زندگی رخ دهد—از جمله در جهان هنر. هنرمندان در دوران‌های بحرانی، با زبان اثر، توانسته‌اند دردهای جامعه را بیان کنند و گاهی حتی راهی برای اندیشیدن به حل آن بیابند. هنر، به‌ویژه در دوران‌های سخت، جای خالی فریادها را پر می‌کند؛ همان‌جا که مردم، زبانِ گشودن ندارند.

امروز اگر گوشی برای شنیدن مانده باشد، می‌توان از زبان او باز شنید: «کدام راستی را برمی‌گزینی؟ و راهت به کدام‌سو خواهد بود؟»
در مورد زادگاه زرتشت، روایت‌ها بسیار و اجماع اندک است. تاریخ در برابر او سکوت پر ابهامی دارد. آن‌چنان‌که افسانه و حقیقت در هم تنیده‌اند و یافتن قطعیت دشوار شده است. با آن هم آنچه می‌شود دید، کوه‌های شرقیِ فلات ایران، میان بلخ و ری است. سرزمینی که روزگاری «آریانا» خوانده می‌شد و امروز در مرزهای ایران، افغانستان و فرارود پراکنده است.