این پژوهش توسط داوود عرفان و عرفان ارزاز در سال 1397 انجام شده است. پژوهش کنونی به موضوع فرهنگ سیاسی پرداخته است. پژوهش در مورد فرهنگ سیاسی در افغانستان بی‌سابقه است و این پژوهش در نوع خود اولین پژوهش در مورد این موضوع خاص می‌باشد. به عبارت دیگر در جامعه‌یی که ما زنده‌گی می‌کنیم، تلقی علمی و درستی از فرهنگ سیاسی یا نداریم یا اگر هم است تلقی‌یی است که با تیوری‌های اروپایی و امریکایی به صورت نظری مورد بحث و گفت‌وگوی محدود قرار گرفته و یا هم در ادبیات سیاسی شفاهی ما دهان به دهان انتقال می‌یابد.
روش تحقیق
پرسش‌نامۀ تحقیق حاضر بیشتر در بین اقشار با سواد جامعه تقسیم شده است. تعداد پرسش‌نامه‌های تقسیم‌شده مطابق با جامعۀ آماری ما که اقشار با سواد و دخیل در این موضوع بودند، 396 پرسش‌نامه بوده است که از این مجموع 362 پرسش‌نامه با داده‌های سالم و کامل به دست پژوهش‌گران رسیده و باقی‌مانده پرسش‌نامه‌های باطلی است که پس از کدگذاری از لیست نهایی خارج شده اند. بنابراین داده‌های زیر برگرفته از پرسش‌نامه‌های کامل و سالمی است که به دست آمده. نمونه‌های انتخاب شده در این پژوهش، از شهر هرات و دو ولسوالی گذره و انجیل است.
یافته‌های کلیدی
یافته‌های کلیدی پژوهش، در دو بخش یافته‌های جامعه شناختی و یافته‌های فرهنگ سیاسی تقسیم‌بندی شده اند:
1.یافته‌های جامعه‌شناختی:
هرات جامعه‌یی متکثر و دارای طبقه‌یی متوسط است. بررسی داده‌های سه متغیر تحصیلات، شغل و درآمد، ادعای فوق را ثابت می‌سازد. بدین‌ترتیب که درجۀ لیسانس با 217 نفر، درجۀ کارشناسی ارشد با 92 نفر و دکترا با 2 نفر، اکثریت پاسخ‌دهنده‌گان را تشکیل می‌دهد. از لحاظ شغلی، اکثریت پاسخ‌دهنده‌گان را دارنده‌گان شغل‌هایی تشکیل می‌دهد که بیانگر طبقۀ متوسط بودن آنان است.
2. یافته‌های فرهنگ سیاسی
- نومیدی
احساس نومیدی از مشخصات اصلی فرهنگ سیاسی هرات است. در این میان، تاجیک‌ها نسبت به سایر اقوام و شیعه‌ها نسبت به سنی‌ها بیشتر اظهار یأس و نومیدی را تبارز داده اند. به‌طور مثال، در شاخص اعتماد سیاسی، تاجیک‌ها با 178 نفر، با 46.6 درصد کاملا موافق و 40.4 درصد موافق در مقابل صفر درصد مخالف، اعتماد کمتری نسبت به آمار سایر اقوام را نشان داده اند و شیعیان با 62 درصد کاملاً موافق و 28 درصد موافق در مقابل صفر درصد مخالف، از اعتماد سیاسی کمتری برخوردار بوده اند.
در شاخص احساس کارآیی سیاسی، تاجیک‌ها با 1.7درصد کاملاً موافق و26.4 موافق با بیشترین شرکت‌کننده، کمترین احساس کارآیی را بروز داده اند. نگاه مذهبی در این شاخص تقریباً هم‌سان بوده است. در شاخص عملکرد سیاسی، تاجیک‌ها با صفر درصد کاملاً موافق و 10.7 درصد موافق کمترین رأی را به عملکرد سیاسی داده اند. شیعیان با صفر درصد کاملاً موافق و6.1 درصد موافق نسبت به سنی‌ها به عملکرد سیاسی بی‌باوری بیشتری ثبت کرده اند.
- تناقض
تناقض یکی از مشخصات دیگر فرهنگ سیاسی هرات است. این تناقض بین جوانان و بخش‌هایی از جوانان تحصیل کرده وجود دارد.
- مصلحت، محافظه‌کاری و ترس از انتقاد
مصلحت، محافظه‌کاری و ترس از انتقاد در جامعۀ هرات دیده می‌شود. بدین‌صورت که جامعۀ هرات در مواجهه با مسایلی که ریسک‌پذیر به نظر می‌رسند؛ محافظه‌کاری پیشه می‌کند. به طور نمونه، در ارزیابی شاخص عملکرد سیاسی دولت، به‌طور عموم، بالای 50 درصد، در شاخص باور به نهادهای دینی، بالای 65 درصد، و در شاخص اعتماد به نهادهای سنتی بالای 30 درصد نظر خاصی ارائه نداده اند که نشان‌دهندۀ ادعای فوق است.
- عطش مشارکت سیاسی
عطش مشارکت سیاسی در تمام شاخص‌ها با درصد بالایی در میان تمام متغیرهای جمعیت‌شناسی وجود داشته است. نکتۀ جالب توجه در این شاخص، درصد بالایی 32 درصدی اشتیاق به مشارکت سیاسی در بین تمام متغیرهای مطروحه است.
تفاوت فکر لیسانس‌ها با سایر درجه‌های تحصیلی
در متغیر جامعه‌شناسی تحصیلات درجۀ تحصیل لیسانس، از قاعدۀ معین غیرمنتظرها پیروی کرده است. به این صورت که در تمام شاخص‌ها، تفاوت دیدگاه لیسانس‌ها که بزرگ‌ترین گروه تحصیلی این پژوهش هستند؛ با سایر درجه‌های تحصیلی وجود دارد.
- احساس تبعیض
تقریباً تمامی گروه‌های قومی و مذهبی به وجود تبعیض در ادارات دولتی اذعان داشته اند؛ اما در این میان تاجیک‌ها از لحاظ قومی و شیعه‌ها از لحاظ مذهبی، احساس تبعیض بیشتری را بروز داده اند. نتایج برآمده از سه شاخص احساس کارآیی سیاسی، ارزیابی عملکرد سیاسی و اعتماد سیاسی در این مورد هم صدق می‌کند.
وجود نسل معترض
بررسی داده‌های پژوهش نشان می‌دهد که نسل کوچک معترضی در بین پاسخ‌دهنده‌گان عرض اندام کرده است. تحصیل کرده‌ها و فعالین جامعۀ مدنی تقریباً در تمامی شاخص‌ها، روحیۀ اعتراضی به وضعیت داشته اند.
برنامه‌ها و سیاست‌های پیشنهادی
الف: بخش نظری
در این بخش پیشنهاد می‌گردد که فرهنگ سیاسی هرات و افغانستان به هدف کمک به غنامندی مراکز پژوهشی و آکادمیک؛ در دستور کار پژوهش‌گران ما قرار گیرد. به‌ویژه داده‌های این پژوهش می‌تواند علت‌های و نارسایی‌های فرهنگ سیاسی هرات را مورد واکاوی دقیق‌تر قرار دهد.
ب: بخش اصلاحی
برخی از نارسایی‌های فرهنگ سیاسی هرات، چون نومیدی، اعتماد کم مردم به دولت و تبعیض با یک سلسله اصلاحات در رویکردهای تقنینی، قضایی و اجرایی دولت قابل اصلاح است. دولت می‌تواند با نگاهی واقع بینانه‌تر به هرات، زمینه‌های رشد چنین عناصری را متوقف یا حداقل کم نماید.
ج: بخش کاربردی
نتایج این پژوهش می‌تواند به دولت، احزاب سیاسی، جامعۀ مدنی، مراکز پژوهشی و پژوهش‌گران مستقل در درک وضعیت اجتماعی هرات کمک کند. پژوهش می‌تواند به عنوان بخشی از دروس دانشگاهی در رشته‌های جامعه شناسی و حقوق و علوم سیاسی مورد توجه قرار گیرد. دانشگاه‌ها با توجه به نتایج پژوهش، می‌توانند در برنامه‌ریزی‌های درسی، فرهنگ سیاسی هرات را مدنظر قرار داده و از آن‌جا که بسیاری از پرسش‌شونده‌گان، دانشجو بوده‌اند؛ استفاده از داده‌های این پژوهش، می‌تواند در بهبود وضعیت آموزشی دانشگاه‌ها مفید واقع شود. دولت با توجه به فرهنگ سیاسی حاکم بر هرات قادر خواهد بود که برنامه‌ریزی‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خویش را سامان بخشد. نتایج پژوهش، در درک بهتر فرهنگ سیاسی هرات، برای احزاب سیاسی و گروه‌های اجتماعی و آیندۀ فعالیت‌های سیاسی آنان مثمرثمر خواهد بود.
برای جزئیات بیشتر لینک زیر را کلیک کنید:
https://aiss.af/assets/aiss_publication/The_Political_Culture_in_Herat_(farsi).pdf
