محمد اسماعیل خان رهبر سیاسی معروف و پرنفوذ در حوزه‌ی غرب افغانستان و عضو کمیته‌ی رهبری شورای عالی مصالحه، به روز چهارشنبه ۲۴ جدی سال جاری خورشیدی در میان شمار زیادی از هوادارانش درباره‌ی روند صلح و تحولات اخیر کشور در هرات سخنرانی کرد و گفت که زلمی خلیل‌زاد نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا بری صلح افغانستان در سفر اخیرش به کابل، با طرح تشکیل حکومت موقت آمده بود. محمد اسماعیل خان گفت که از طرح تشکیل حکومت موقت حمایت می‌کند و آن را به معنای فروپاشی نظام نمی‌داند.
محمد اسماعیل خان گفتگوهای صلح افغانستان در قطر را فرصت بی‌نظیر برای رسیدن به صلح در کشور خواند و گفت:« نگذاریم این فرصت به دست آمده به شکست رو به رو شود.» به گفته‌ی این رهبر سیاسی «یار گیری‌های سیاسی» در حفظ وضعیت کارا نیست و حکومت با این اقدام‌ها در حال تسلی خود است و به اصل وضعیت عمومی و صلح و ثبات در کشور باید فکر اساسی شود. محمد اسماعیل خان مشخص نکرد که منظورش از «یارگیری‌های سیاسی» چیست، ولی چند روز پیش ارگ ریاست اعلام کرد که محمد محقق رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان به عنوان مشاور رییس‌جمهور افغانستان تعیین شده است. به نظر می‌رسد که سخنان محمد اسماعیل خان واکنشی است به اتحاد سیاسی محمد محقق و ارگ ریاست جمهوری. محمد محقق در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته از داکتر عبدالله عبدالله رییس کنونی شورای عالی مصالحه حمایت کرد و از منتقدان جدی محمد اشرف غنی رییس جمهور کشور بود.
محمد اسماعیل خان در ادامه‌ی سخنانش به نقل از زلمی خلیل‌زاد نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان گفت که پایان جنگ در کشور از سه طریق ممکن است:
1) طالبان کل حکومت را بگیرند
2) طالبان با حکومت ملحق شوند
3) حکومت موقت ایجاد شود
محمد اسماعیل خان گزینه‌ی اول را که ( طالبان بیایند کل حکومت را بگیرند) قابل قبول نمی‌داند و گزینه‌ی دوم را که ملحق شدن طالبان با حکومت است عملی نمی‌شمارد. اما طرح سوم را که ایجاد یک حکومت موقت است، قابل قبول می‌داند اما معتقد است که حکومت فعلی با آن مخالفت می‌کند.
محمد اسماعیل خان در ادامه‌ی سخنانش افزود، اگر حکومت بخواهد انتقال قدرت را به پس از انتخابات موکول کند، این جنگ سه تا چهار سال ادامه پیدا می‌کند و در این مدت هزاران نفر کشته خواهد شد. به گفته‌ی او رییس جمهور کشور باید به حال مردم خود رحم کرده و با سیاسیون و بزرگان کشور بنشیند.
محمداسماعیل خان می‌گوید:« نظر سیاسیون کشور این است که یک حکومت موقت به وجود بیاید و هیچ راه بدیلی جز حکومت موقت وجود ندارد و این تنها راه بیرون رفت از این وضعیت است.»
او تا کید دارد که با به وجود آمدن حکومت موقت هیچ تغییر در نظام کشور ایجاد نمی‌شود و فقط رییس‌جمهور کشور با دو معاونش از بدنه‌ی حکومت خارج خواهد شد.
محمد اسماعیل خان در پاسخ به یک پرسش گزارش‌گر رادیو نوروز گفت:
« طالبان نباید بر نظام امارت اسلامی و حکومت افغانستان بر جمهوری اسلامی پافشاری کنند، زیرا این پافشاری‌ها باعث بن‌بست در این گفتگوها می‌شود. باید هردو تیم مذاکره‌کننده روی اصلی به نتیجه برسند که مورد قبول مردم افغانستان باشد.»
این نخستین بار نیست که سخن از حکومت موقت زده می‌شود، چندی پیش رحمت الله نبیل رییس پیشین امنیت ملی گفته بود، افغانستان تا چهار ماه دیگر حکومت اسلامی بدون پیشوند جمهوریت خواهد داشت.
گفت و شنودهای حکومت موقت باعث نگرانی ارگ شده است. چندی قبل محمد اشرف غنی رییس جمهور کشور در سفرش به جلال‌آباد، در واکنش به گفته‌های برخی از سیاسیون طرف‌دار حکومت موقت گفت که می‌خواهد قدرت را از راه قانونی و مسالمت‌آمیز به شخصی که بعد از او برنده‌ی انتخابات می‌شود منتقل کند.
کاردار سفارت ایالات متحده در کابل در واکنش به سخنان منسوب به زلمی خلیل‌زاد در مورد اداره‌ی موقت اعلام کرد که کشورش برای ایجاد حکومت موقت در افغانستان تلاش نمی‌کند و نتیجه‌ی گفتگوهای صلح هرچه که باشد مورد قبول ایالات متحده است. اما شخص آقای خلیل‌زاد سخنان منسوب به خودش را که محمد اسماعیل خان آن را نقل کرد، تا حال تایید یا تکذیب نکرده است.