کشور ایران و اقوام آن، رقص‌های بسیار خاصی دارند که از گذشته‌های دور بر جای مانده و هر کدام از آن‌ها در مراسم ویژه‌ای اجرا می‌شده‌اند. یکی از این رقص‌های معروف، رقص کردهاست. تاریخ کاملاً دقیقی از پیدایش رقص کردی در دست نیست، اما بر اساس نقوش روی سفالینه‌های کشف‌شده از مناطق کردنشین، روشن می‌شود که این رقص پیش از تاریخ میان این مردم وجود داشت. این رقص به هلپرکی معروف است.
هلپرکی از مصدر واژۀ «هه لپه رین» به معنای جست و خیز و جهیدن رو به بالاست و رقصیدن نیز معنا می‌دهد. این رقص با ارزش‌های معنوی، اجتماعی و اسطوره‌ای کردها سازگار است. می‌توان گفت هلپرکی به‌گونه‌ای انسجام و وحدت بخشیدن به کُردها است. رقص کردی، رقصی دسته‌جمعی و گروهی است. در تمام این رقص گروهی به صورت حلقه‌ای مرکب از رقصندگان زن و مرد گرد هم می‌آیند، پنجۀ دست‌های‌شان را به هم گره می‌زنند و از چپ به راست حرکت می‌کنند و به اجرای رقص می‌پردازند.
اولین نفر سمت راست حلقۀ رقصندگان، سرچوپی است. او با دستمالی در دست وظیفۀ هدایت و هماهنگ کردن حرکت بقیۀ رقصندگان را بر عهده دارد. سرچوبی با انجام حرکات نمایشی توسط دستمالی که در دست راست خود دارد، با کلام و اصوات هیجان‌انگیز ضمن افزودن بر هیجان رقصندگان مسئولیت تنظیم سرعت و ریتم حرکت گروه را بر عهده دارد. آخرین نفر گروه را که در منتهی‌الیه سمت چپ حلقه قرار دارد، «بن‌چوپی» یا «گاوانی» می‌نامند. بی‌چوبی یا گاوانی، آخرین رقصندۀ گروه است و هرچند نقش زیادی در ایجاد ریتم و نشاط رقص دارد، اما کمتر کسی مایل به قرارگرفتن در این نقش است.
سرچوپی‌کش گاهی برای ایجاد نشاط بیشتر می‌تواند از حلقۀ رقص جدا می‌شود، روبروی صف می‌ایستد، با دو دستمال بلند در دست به رقص ادامه می‌دهد، حرکات نمایشی فردی انجام دهد و توانایی خود را در رقص به نمایش می‌گذارد. به این نوع رقص «دودستماله» می‌گویند، رقصی که بیشتر در مناطق کردستان بخصوص سنندج یا (سنه)، کرمانشاه و ایلام رواج دارد. دو نوع رقص محلی کردی داریم:
1. رقص مذهبی: این نوع رقص توسط دراویش اجرا می‌شود که به رقص سماع نیز معروف است. دراویش از طریق حرکات سر و گردن، موسیقی را همراهی می‌کنند و به سماع می‌پردازند.
2. رقص محلی کردی عشیره‌ای: از آن‌جا که در گذشته، مردم مناطق کردنشین همیشه در حال جنگ‌های قبیله‌ای بودند، باید از لحاظ بدنی و روحی تقویت می‌شدند تا همبستگی خود را به دشمن نشان دهند. به همین منظور در فاصلۀ بین جنگ‌ها، هلپرکه را اجرا می‌‌کردند. در ادامه، انواع نمایش و رقص کردی را معرفی خواهم کرد. شیوۀ گرفتن دست نیز توسط افراد گروه بستگی به نوع رقص دارد.
دیلان: رقصی گروهی است که در آن یک‌درمیان پسران و دختران دست همدیگر را می‌گیرند. هه‌لگرتن: این رقص بسیار شاد و دارای ریتمی تند است که سعی به تأکید بر شادی و نشاط در زندگی دارد.
گه‌ریان: گه‌ریان به معنی گشت‌وگذار است. حرکات این رقص بسیار آهسته و لطیف با پای چپ شروع می‌شود، سپس کم‌کم تند می‌شود و حرکت پاها با ریتم عوض می‌شود. رقص گریان نشان‌دهندۀ این است که زندگی همیشه پر از پستی و بلندی‌هاست.
پشت پا: ریتم این رقض کمی از گه‌ریان تندتر است و اکثراً مردان آن را اجرا می‌کنند. این رقص به انسان می‌آموزد که باید در زندگی از تجربه‌هایی که کسب کرده استفاده کند، چست و چالاک باشد تا از کسی پشت پا نخورد.
فتاحپاشایی: رقصی بسیار تند و پُرجنب و جوش است و معنای لغوی آن هم پای‌کوبی و جنبش است. کردها از طریق این رقص به خاطر شادی و نعمت‌هایی که نصیبشان شده است، از خداوند شکرگزاری می‌کنند.
لبلان: این رقص را پس از اجرای فتاحپاشایی، بسیار آهسته و نرم به نمایش می‌گذارند، زیرا رقص‌های قبلی همگی پرجنب و جوش بوده‌اند و آن را به منظور تجدید قوا اجرا می‌کنند. لبلان آرامش می‌آورد و انسان را به تفکر وا‌می‌دارد. در حقیقت نشان از تنوع و ناپایداری احساسات در زندگی دارد.
راسه: به معنای راست است. در این رقص فقط به صورت ساده و آهسته به قسمت راست می‌رقصند و رقص شانه می‌کنند.
شه‌‌لایی: این رقص نشان‌دهندۀ تراژدی و شکست است. افراد در آن لنگان‌لنگان قدم برمی‌دارند تا شکست را در برابر چشم بیننده‌ها به خوبی ترسیم کنند.
خان‌‌امیری: افراد دست‌های خود را در بالا قرار می‌دهند و روی شانه‌های هم می‌گذارند و حلقه‌ای بسیار بزرگ می‌سازند، حلقه‌ای که انسان را یاد پرواز هماهنگ پرنده‌ها می‌اندازد. در واقع، در این رقص حرکت دست‌ها و پاها با هم هماهنگ است و افراد در آن غرور خانی و پیروزی را به نمایش می‌گذارند.
زه‌‌نگی یا زندی: در این رقص کردی، افراد از ابتدا تا انتها، قدم به قدم جلو می‌آیند، سپس به عقب بازمی‌گردند. دوراندیشی، فلسفۀ اجرا و پیام آن است. رقصنده در آن باید به آهستگی گام بردارد و اعمال خود را تجزیه و تحلیل کند.
سه‌‌جار: در فرهنگ بومی کردها عدد ۳، عددی مقدس است. در این رقص نیز سه حرکت پا و سه حرکت رو به جلو به آرامی اجرا می‌شود و یادآور ۳ مقدس است.