جشن نوروز افزون بر این که ریشۀ دیرپای در فرهنگ کشور ما دارد، سرفصل بهار و زنده‌شدن طبیعت است و همه‌ساله با فرارسیدن این جشن تاریخی، مردم کشورمان به گونه‌های مختلف از آن تجلیل می‌کنند. باشندگان مناطق مرکزی بر این باورند که نوروز متعلق به هیچ قوم و نژاد نیست، بلکه نوروز متعلق به جغرافیای انسانی است و بهار را به ارمغان می‌آورد.
حفیظ شریعتی سحر، نویسنده و استاد دانشگاه، در گفتگو با رادیو نوروز می‌گوید:« مردم مناطق مرکزی کشور عقیده دارند که هیچ کس تا کنون برای اولین بار آیین نوروزی را جشن نگرفته است، بلکه متعلق به تمام مردم حوزه نوروز است و این مردم نورزو را دوست دارند و همیشه از این جشن استقبال می‌کنند.» به گفتۀ آقای شریعتی، نوروز شادی، زندگی و کارآفرینی را برای کوهستان‌های سرد و بی‌رحم مناطق مرکزی سوغات می‌آورد و مردم با نزدیک‌شدن نوروز و فصل بهار شروع به خانه‌تکانی می‌کنند و برای خود لباس‌های نو آماده می‌کنند تا در اولین روز سال نو به تن کنند. شریعتی افزود:«در کنار این رسم و رواج، مردم در سه روز نوروز در ولایت‌های مرکزی به دید و بازدید خویشان و نزدیکان‌شان و هم‌چنین به آرامگاه بستگان شان می‌روند؛ اگر میهمانی به خانه آن‌ها بیاید، با شیرینی‌های سنتی و محلی از مهمانان پذیرایی می‌کنند.»
این نویسندۀ کشور می‌گوید:« باشندگان ولایت‌های مرکزی، نوروز را به موجود فراطبیعی به نام حاجی‌گگ یا حاجی‌گگ نوروزی نسبت می‌دهند. حاجی‌گگ پیرزنی زشت است و آنان بر این باورند که باران بهاری نشانۀ آن است که حاجی‌گگ موی خود را شست و شو می‌دهد.» شریعتی در ادامۀ سخنانش گفت: «این مردم اولین روز نوروز حلوای سمنک می‌سازند و آن را بین همسایگان تقسیم می‌کنند و در کنار این کار مراسم قرآن‌خوانی برای شادی روح رفتگان‌شان برگزار می‌کنند.»
یکی از آیین‌های بسیار مهم مردم ولایت‌های مرکزی، خانه‌تکانی است. به نظر شریعتی، مردم کوشش می‌کنند چند روز پیش از نوروز خانه‌های خود را بتکانند تا با آغاز سال نو و بهار نو، پاک و پاکیزه باشد و روز نوروز بهترین لباس‌های خود را به تن می‌کنند. همگان باید در سه روز نوروز شاد و خوشحال باشند و این سه روز را با جوش و خروش تجلیل کنند، زیرا به عقیده آنان اگر در اولین روز سال نو، خوشحال و خوش‌خلق باشی، تا آخر سال همین‌گونه خواهی ماند. شریعتی، فرهنگ دیگر این مردم را در کنار کاشت نهال، کار و آغاز فصل جدید، کاشتن مقداری از دانه‌های گندم، عدس و تراتیزک می‌داند. به گفتۀ وی، مردم چند روز پیش از جشن نوروز این دانه‌ها را می‌کارند و بعد سبز می‌شود؛ اگر خوب سبز شوند، به این معنا است که سال خوبی را پیش رو دارند و اگر خوب سبز نشود به معنای این است که سالی خوب را در پیش ندارند.
رسم و رواج دیرینه‌‌یی که تا کنون نیز بین مردم جریان دارد، ساختن شیرینی محلی به نام “بوسراغ” است. حفیظ شریعتی افزود:« زنان، شیرینی محلی به نام بوسراغ می‌پزند و در سه روز سال نو با آن از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند. به گفتۀ او، زنان این شیرینی سنتی را با شکر، تخم مرغ، آرد و روغن می‌پزند.» مقام‌های ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان می‌گویند که رسم و رواج نوروزی در بامیان به اشکال مختلفی جریان دارد. مردم در روزهای اول سال نو برای اموات خود مراسم قرآن‌خوانی برگزار می‌کنند و پس از آن به بازدید از خانواده‌هایی می‌روند که در سال گذشته یکی از اعضای فامیل خود را از دست داده‌اند.
اسحق موحد، رییس اطلاعات و فرهنگ بامیان در گفتگویی با رادیو نوروز می‌گوید: «در نخستین روز سال بعضی از خانواده‌های بامیانی، حیوانی را ذبخ می‌کنند و آن را بین طبقات تهی‌دست و همسایه‌های خود تقسیم می‌کنند. کسانی که نامزد هستند نیز برای نامزد خود تحفۀ نوروزی می‌برند.» او می‌گوید:« مردم در ولسوالی‌های ورس، پنجاب، یکاولنگ و دیگر ولسوالی‌های این ولایت در نخستین روز سال نو جهندۀ منسوب به حضرت علی (ع) را بالا می‌کنند. بازی فوتبال، پرتاپ‌بازی، دودوک «خیز خیزک» و سرجه‌بازی روی برف از بازی‌های این روزهاست.»
در بسیاری از مناطق مرکزی، با آمدن نوروز برف به طور کامل آب نمی‌شود، در طول روز کمی آب می‌گیرد، هنگام شب بر اثر سرمای شدید یخ می‌بندد و مردم روی آن “سرجه” می‌زنند. “کلاه‌قاق” از دیگر بازی‌هایی است که آقای موحد از آن یاد می‌کند. جوانان و نوجوانان در سه روز جشن نوروز، خود را مصروف این بازی می‌کنند. بازی “کلاه‌قاق” به این صورت است: گروهی از جوانان بین خود جمع می‌شوند و یک کلاه را با لگد و دست به آسمان پرتاپ می‌کنند و هرکسی در تلاش است تا آن را از هوا بقاپد. به گفتۀ آقای موحد:« در بامیان مردم برای جشن نوروز غذاها و شیرینی‌های خاص مانند بوسراغ، حلوای سرخ، دلده ( گندم خردشده) و گوشت کوچه (حلیم) آماده می‌پزند.»
او خاستگاه حلیم را مناطق مرکزی می‌داند. مردم بامیان در جشن نوروز به خواندن داستان‌های منظوم از جمله حیدری، ورقه و گل شاه و شه‌نامه می‌پردازند و بنا بر سخنان رییس اطلاعات و فرهنگ بامیان، در نوروز مردم بیشتر کتاب‌های اساطیری و افسانه‌یی را به طور گروهی می‌خوانند. با آن که شماری از رسم و رواج‌های بومی نوروزی در مناطق مرکزی کشور به فراموشی سپرده شده است، اما هنوز هم نوروز در این ولایات یکی از روزهای تاریخی و به یادماندنی است.
