توضیح: سیما بینا، بانوی آواز خراسانی از شهرت بسیاری در کشورهای فارسی‌زبان برخوردار است. او زادۀ خراسان ایران و نوازنده، نقاش، آهنگ‌ساز و خوانندۀ آوازها و ترانه‌های محلی خراسانی است. وی از کودکی در کنار احمد بینا، پدری که استاد موسیقی سنتی و شاعر و آهنگ‌ساز ترانه‌های اولیۀ او بود، رشد کرد. درنیم قرن اخیر خانم سیما بینا از برجسته‌ترین خوانندگان موسیقی سنتی ایران و به ویژه موسیقی خراسانی بوده است که اشتراک و پیوند زیاد با موسیقی خراسانی در افغانستان و بخصوص غرب کشور دارد.
خانم سیما بینا آلبوم‌های زیادی را منتشر کرده است که شماری از آنان جزو پرفروش‌ترین‌های موسیقی بوده‌اند. او همچنان کنسرت‌های بی‌شماری در سراسر دنیا برای ایرانیان و فارسی‌زبانان اجرا کرده است. آهنگ‌های او با چند نسل از مردم این سرزمین‌ها پیوند خورده است. رسانۀ نوروز افتخار دارد که هم‌زمان با فرارسیدن نوروز – این جشن کهن مشترک میان ملت‌های منطقه و به ویژه افغانستان و ایران – میزبان سیما بینا، بانوی نام‌آور موسیقی خراسانی است. مصاحبه‌کننده نصیر فیروزی است.
رادیو نوروز: بسیار تشکر از این که وقت دادید؟
سیما بینا: ممنون، می‌خواهم که شادباش‌های نوروزی‌ام را از این طریق به عزیزان هم‌زبان و برادران و خواهران افغانی خودم تقدیم کنم. میدانم به هر حال ما بدون هیچ صبحتی با هم‌دیگر، مسایل و دردهای مشترکی داریم و در آرزوی یک بهار و نوروز شادتری هستیم که دل‌خواه ما باشد.
رادیو نوروز: از زندگی و احوال خود بگویید فعلا مصروف چه کاری هستید؟
سیما بینا: زندگی من در حقیقت قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و در حال حاضر هم با موسیقی و هم آموزش و معلمی گذشت. اما درعین حال وضعیت آن زمان ایده‌آل نبود و مردم دوست نداشتند دخترشان به آموزش موسیقی بپردازد، اما پدر من خیلی مشوقم بود و در عین حال نمی‌خواست که این کار حرفه من باشد؛ نگران بود که با در پیش گرفتن حرفه‌ایِ موسیقی، از عشق و علاقۀ باطنی خودم دور شوم؛ چاشنی زندگی من همیشه موسیقی بوده است. بعد از انقلاب، موسیقی در سرزمین ما ممنوع شد. در آن زمان هم موسیقی در ذات من وجود داشت و نمی‌توانستم ترکش کنم؛ دوست داشتم که به طریقی حرفۀ موسیقی را ادامه دهم. در زمان انقلاب که خوانندگی ممنوع بود، بیشتر به کارهای پژوهشی پرداختم؛ به اطراف و اکناف ایران سفر می‌کردم، موسیقی‌های محلی، نغمه‌های گمشده را پیدا می‌کردم، ضبط می‌کردم و می‌خواندم و آنها را با سبک کار خودم تنظیم می‌کردم. بعد از انقلاب، کار من حرفه‌ای شد و دوره‌های آموزشی راه‌اندازی کردم. آوازهای ردیفی و آهنگ‌های محلی را به کارآموزان و خانم‌ها می‌آموختم و با هنرمندان موسیقی همۀ مناطق کارهای هنری را ضبط می‌کردیم.
رادیو نوروز: آیا می‌دانید شما در افغانستان و خصوصاً هرات، طرف‌داران خاص خود را دارید و برای یک نسل محبوب هستید؟
سیما بینا: بله میدانم، خیلی، چرا که من با دوستان افغانی خودم در ارتباطم و از آنها دور نیستم.
رادیو نوروز: آوازها و آهنگ‌هایی که شما خواندید خراسانی است، در افغانستان و بخصوص هرات، این نوع موسیقی را میراث مشترک می‌دانند، می‌شود در مورد این موضوع صحبت کنید؟
سیما بینا: تا جایی که من میدانم، موسیقی بخصوص در جنوب خراسان و مرکز خراسان و در همسایگی ما هرات، یک نوع است و در اصل موسیقی خراسانی مربوط این حوزه است. در این حوزه ریتم موسیقی، آوازها و حس موسیقی کاملاً مشترک است، مخصوصا موسیقی هرات، سیستان و خراسان شبیه هم است. اخیراً کارهای مشترکی با دوستانی از افغانستان داشتم و حتی با زبان پشتو نیز آهنگ خواندم.
رادیو نوروز: خیلی از آهنگ‌های شما توسط خوانندگان اهل افغانستان و ایران بازخوانی شده است، آیا شما با این موضوع مشکلی نداشتید؟
سیما بینا: خوب می‌دانید که مردم آهنگی را که دوست دارند، یاد می‌گیرند و آن را می‌خوانند، اما قانون کپی‌رایت در فرهنگ موسیقی ما وجود نداشته است تا از حقوق هنرمندان حمایت کند. این مشکل همیشه قبل از انقلاب و بعد از انقلاب وجود داشته است. اگر به فکر جمع‌آوری این آهنگ‌ها از نقاط مختلف جهان نمی‌شدم، اصلاً کسی آنها را نمی‌شنید و بنابراین، این آهنگ‌ها گم می‌شدند. زمانی که می‌خواهم این آهنگ‌ها را ضبط کنم، با سلیقۀ خودم شعرهای آنها را انتخاب می‌کنم. این آهنگ‌ها ریتم خاص خود را دارد و هرکس همین‌طور بخواند، ناراحت می‌شوم. از جهت دیگر، زمانی که می‌بینم این آهنگ‌ها را دوست دارند، اگر اصالت آهنگ را از بین نبرند و بخوانندش، خوشحال می‌شوم.
رادیو نوروز: یکی از آلبوم‌های شما گل سیب نام دارد، لطفاً کمی در مورد آن توضیح دهید؟
سیما بینا: من همیشه به دنبال آهنگ‌ها و ترانه‌های افغانستان بودم. همان‌طور که انواع موسیقی‌های محلی سرزمین ایران مانند موسیقی لُری، بختیاری، شیرازی و مازندرانی را کار کرده‌ام و همیشه می‌خواستم در پروندۀ کاری‌ام مجموعۀ کاملی از موسیقی افغانستان داشته باشم، مجموعۀ گل سیب را با استاد داوودخان که در کار موسیقی محلی تبحر دارد اجرا کردم. استاد عنایت نیز در این آلبوم با من همکاری کردند. این آلبوم شامل دوازده آهنگ افغانی است که من اجرا کردم.
رادیو نوروز: در مورد افغانستان صحبت کنید، آیا تا به حال سفری به این سرزمین داشته‌اید؟
سیما بینا: من قبل از انقلاب افغانستان رفتم، در آن زمان با خانم مهوش دوست بودم؛ با گروه افغانی کار می‌کردم؛ برنامه‌هایی را در رادیو افغانستان ضبط و پخش کردیم. خیلی افغانستان را دوست دارم؛ من بامیان هم رفته‌ام؛ مجسمۀ تاریخی بودا که هنوز خراب نشده بود را نیز دیدم.
رادیو نوروز: الگو موسیقی شما که بوده است و موسیقی افغانستان را چگونه می‌بینید؟
سیما بینا: موسیقی افغانستان انواع مختلفی دارد و خوانندگان خوبی در این کشور هستند. کارهای آقای امیرجان صبوری را می‌پسندم. در مورد موسیقی افغانستان مطالعۀ عمیق نکرده‌ام، اما از تمام نغمه‌های افغانی خوشم می‌آید و آنها را دوست دارم؛ مخصوصا ریتم موسیقی افغانستان. ما در موسیقی ریتمی داریم به نام ریتم لنگ که در موسیقی افغانستان و بخش‌هایی از ایران مشترک است. این ریتم مخصوصاً در موسیقی هرات دیده می‌شود. ریتم لنگی به حالت رفتار شتر می‌ماند. حالتی بسیار اصیل و عرفانی به موسیقی می‌دهد. آهنگ یا مولا دلم تنگ آمده نیز همین ریتم لنگ را دارد؛ در آهنگ واوا لیلی صبا مزار می‌رم نیز از ریتم لنگ استفاده شده است؛ غزل‌خوانان افغانستان زیبا می‌خوانند.
رادیو نوروز: کدام آهنگ امیرجان صبوری به دل شما چنگ می‌زند؟
سیما بینا: آهنگ شهر خالی، کوچه خالی، خانه خالی را خیلی دوست دارم. هنرمندان تاجیک هم آن را خوانده‌اند؛ کار آقای صبوری بسیار زیبا است و ایشان خیلی بااستعداد هستند. زیبایی کار ایشان در اینجاست که اشعار و کلام موسیقی را خودشان می‌سرایند؛ این نوع موسیقی خیلی یگانه می‌شود از دل برمی‌خیزد و بر دل می‌نشیند.
رادیو نوروز: در مورد پژوهش‌های خود صحبت کنید، آیا پژوهش‌های شما که در حوزۀ موسیقی است، به موسیقی افغانستان هم بر می‌گردد؟
سیما بینا: من همیشه می‌گویم و ادعایی ندارم که پژوهشگر حرفه‌ای موسیقی هستم، بلکه همیشه به دنبال ترانه‌ها و آهنگ‌های محلی در گوشه و کنار ایران بودم. ملودی‌ها و انواع موسیقی را یادداشت می‌کردم، ضبط می‌کردم و بیشتر تمرکزم بر ترانه‌های زیرخاکی بود. آنچه که در کارنامۀ کاری من است و به آن افتخار می‌کنم، مجموعه‌ای از لالایی‌های سرزمین ایران است، لالایی‌های مادران قدیمی ایران که آنها را از زبان مادران شینده‌ام و یادداشت کرده‌ام. این لالایی‌ها را با سازهای همان محل بازخوانی و ضبط کردم. این مجموعه شامل چهار سی‌دی است و شامل چهل تا از لالایی‌های اطراف ایران می‌باشد. اما متأسفانه این مجموعه به دلیل فضای بستۀ جامعه، در ایران پخش نشد.
رادیو نوروز: پیام نوروزی شما به مردم افغانستان چیست؟
سیما بینا: پیام من به مردم عزیز افغانستان، برادران و خواهران گرامی‌ام، آزادی، دوستی، عشق، ارادت و مهر است و آرزو دارم در نهایت آزادی و صلح به وجود آید.