از دوشنبه تا هندوستان

با وجود رایج بودن زبان­‌های مختلف و معتدد در کشور افسانه­‌ای هندوستان و جایگزین شدن زبان انگلیسی به جای زبان فارسی باز هم مردم هندوستان شیفتۀ زبان فارسی هستند. دلیل علاقۀ مردم هند به فرهنگ، تاریخ و ادبیات کشورهای فارسی زبان به زمان‌های قدیم بر می­‌گردد که میان سرزمین هند و خراسان بزرگ روابط تجاری و فرهنگی بر قرار بود. می‌­توان با جرات گفت که بخش اعظمی از تاریخ سرزمین هندوستان با شعر و ادبیات و فرهنگ فارسی رشد کرده ­است و هنرمندان و شاعرانش در گسترش شعر و زبان فارسی در طول تاریخ سهم بزرگی را به خود اختصاص داده­ اند. این ارتباط  فرهنگی و تاریخی با نفوذ زبان فارسی از طریق مهاجران، صوفیان، ادیبان و شاعران و روابط تجاری و تاسیس سلطنت  دهلی و حکومت گورگانیان صورت گرفته ­است. و همچنین حمایت پادشاهان پارسی­‌گوی هندوستان از دانشمندان، ادیبان، هنرمندان بر شکوفایی و رونق زبان و فرهنگ فارسی در هند می­‌افزاید تا جایی که سبک تازه‌­ای در شعر فارسی به نام سبک هندی شکل می­‌گیرد. شاعران همچون بیدل دهلوی، امیر خسرو دهلوی و اقبال لاهوری که از دامان هندوستان پر و بال گشوده­‌اند  تا امروز اشعارشان جهان فارسی زبانان را تسخیر ‌کرده است. و سهم بزرگی نیز در رشد شعر فارسی داشته­ اند. علاوه بر این اغلب فرهنگ‌نویسان بزرگ  اواخر سدۀ هشتم از پارسی‌­گویان هند هستند. مانند فرهنگ آنندراج؛ محمد پادشاه متخلص به بیراجه آنندراج، غیاث الغات؛ محمد غیاث الدین رامپوری، برهان قاطع؛ محمد حسین متخلص به برهان و … همچنین نقش مجله‌­ها و روزنامه­‌ها با زبان فارسی را  در رشد فرهنگ فارسی نیز در هند نباید از یاد برد.  بعد از ورود انگلیس به هندوستان و با مرور زمان هرچند از جایگاه زبان فارسی در هند کاسته شد و تغییر و تحولاتی در زبان فارسی ایجاد شد، اما با این وجود تا کنون مردم هند به زبان فارسی عشق می‌­ورزند و به این زبان نیز شعر می­‌سرایند. امروزه بسیاری از شاعران جوان هندوستانی را می­‌شناسم که اشعارشان در حوزۀ جغرافیای فارسی زبانان شناخته شده است  . از جمله دکتر اخلاق آهن، دکتر عزیز مهدی، دکتر نقی عباس کیفی، دکتر علی اکبرشاه، دکترمحمد باقر، دکتر شکیرا بلرام و…که علاوه بر سرایش شعر نغز و خوب به زبان فارسی، در رشد شعر و ادب فارسی در هندوستان نیز سهم بزرگ داشته­ اند.

اکنون جای خوشحالی دارد که از طریق انتشرات پارسی‌­زبانان با همکاری نشر کتاب گهر دهلی ، با سرپرستی دکتر علی رضا قزوه؛ شاعرمعروف و توانای ایرانی، تا کنون 19 مجموعه شعر از شاعران اهل هندوستان، ایران، افغانستان ، تاجیکستان، پاکستان و … به نشر رسیده و در آینده نیز به نشر خواهد رسید. این مجموعه­‌شعرها دارای 40 غزل است که با شکل و قالب زیبا آراسته شده ­اند. نخست این مجموعه شعرها در دانشگاه‌ها و موسسه­‌های فارسی زبان هند به شکل رایگان توزیع می­‌شود و سپس در دیگر کشورها نشر و با قیمت مناسب در اختیار مخاطبان شعر قرار می­‌گیرد.  هدف از نشر چنین سلسله مجموعه شعرها، معرفی شعر پارسی و تبادل اندیشه بین شاعران پارسی­‌گو است.

به دلیل چاپ این مجموعه شعرها در هندوستان در تاریخ 8 دسامبر نیز در دهلی مراسم رونمایی از این مجموعه‌­ها برگزار شد. در این رونمایی شاعران شاخص و برجستۀ ایرانی و هندوستانی و همچنین شخصیت‌­های مهم فرهنگی وعلمی و نمایندگان و سفیران این کشورها حضور داشتند. و به چهار تن از استادان برجستۀ زبان و ادبیات فارسی؛ پروفسور شریف حسین قاسمی، پروفسور چندر شکر، پروفسور آذرمیدخت صفوی و پروفسور ریحانه خاتون، حکم عضویت افتخاری فرهنگستان زبان فارسی جمهوری اسلامی ایران نیز اعطا شد.

استاد نظام قاسم  16 سپتامبر سال 1958 در شهر باختر جمهوری تاجیکستان تولد شده ­است.  بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه دولتی تاجیکستان در روزنامه‌ها،  اتّفاق نویسندگان تاجیکستان، وزارت فرهنگ، نشریات «ادیب» کار کرده­‌است. سال‌های 2006-2010  به عنوان مدیر در مؤسسۀ دولتی «تلویزیون کودکان و نورسان-«بهارستان»  ایفای وظیفه نمود. دو نوبت-سال‌های 2010 و 2015 وکیل پارلمان کشور انتخاب شده­‌است. حالا عضو مجلس ملّی مجلس عالی جمهوری تاجیکستان و رئیس اتّفاق نویسندگان تاجیکستان است.

 مؤلف 22 مجموعۀ شعر، نمایش‌نامه، مقاله‌های ادبیات‌شناسی و ترجمه، همچنین، مرتّب یک سلسله کتاب‌های ادیبان معروف و بیاض‌های نظم می‌باشد. شاعر خلقی تاجیکستان، و دارای  جایزۀ دولتی به نام ابوعبدالله رودکیست.

استاد فرزانه (عنایت خواجه‌ آوا) 3 نوامبر سال 1964 در شهر خجند، در خانوادۀ آموزگاران تولد شده است. فرزانه سال 1985 انستیتوت دولتی آموزگاری لنین‌‌آباد به نام س. م. کراو (حالا م.د.ت. «د.د.خ. به نام آکادمیک باباجان  غفرواف») – را ختم نموده، مدّتی در این مؤسسه درس گفته است. سپس در ادارۀ روزنامۀ «حقیقت سغد»، سپس همچون مشاور بخش نظم شعبۀ ولایتی اتّفاق نویسندگان تاجیکستان فعالیت نمود. در حال حاضر کاتب مسئول کمیتۀ ولایتی جایزه‌های به نام کمال خجندی و باباجان غفوراف و عضو هیئت تحریریۀ چندین روزنامه و مجلّات کشور و خارج از آن است. فرزانه به عنوان“شاعر خلقی تاجیکستان” (2001) ، جایزۀ اتّفاق نویسندگان تاجیکستان به نام میرزا تورسون‌زاده (1995) ، جایزۀ جوانان جمهوری تاجیکستان (1994) ، جایزۀ دولتی تاجیکستان به نام ابوعبدالله رودکی (2008) و آردین“شرف” (1999) مشرّف گردیده است.

مجموعه‌های اشعار او با نام‌های «شباخون برق» (دوشنبه، 1989) ، «آیت عشق» (دوشنبه، 1994) ، «تا بیکرانه‌ها» (خجند، 1998) ، «معراج شبنم» (دوشنبه، 2000) ، «قطره‌ای از مولیان»، در سه جلد (خجند، 2003) ، «یک غنچه راز» (خجند، 2005) ، «مهر گل مینا» (خجند، 2006) ، «صد برگ غزل» (خجند، 2008) ، «صد و یک غزل» (دوشنبه، 2011) ، «سه‌برگه» (خجند، 2011) ، «پرنیان جان» (دوشنبه، 2011) و غیره انتشار شده‌اند.

دکتر عسکر حکیم در سال 10/10/1946 در خجند باستان متولد شده است. در رشتۀ زبان و ادبیات از دانشگاه دولتی تاجیکستان و دانشگاه دولتی مسکو فارغ التحصیل شده‌­است. با موضوع «ویژگی­‌های انواع شعر غنایی» رسالۀ دکتری دفاع کرده­‌است. در وظایف همچون مشاور ادبی اتفاق نویسندگان ( 1975 -1976)، معاون سردبیر مجلۀ «صدای شرق» ( 1976-1978)، کاتب اتفاق نویسندگان تاجیکستان ( 1978 – 1980) سردبیر هفته‌وار « ادبیات و صنعت» ( 1980 -1981)، رئیس اتفاق نویسندگان ( 1991 – 2003)  هم‌زمان رئیس مجلس ملی، مجلس عالی تاجیکستان ( 2000- 2005 )، مدیر کاتبات نزد راهبریت مجلس ملی مجلس عالی جمهور تاجیکستان ( 209 – 2011) ایفای وظیفه نموده است. و از سال 2012 تا کنون خادم پیشبری علمی، سرخادم و هم‌زمان سردبیر مجلۀ «سخن شناسی» آکادمی علوم تاجیکستان مشغول به کار است.

از دکتر عسکر حکیم تا کنون زیاده از 15 اثر علمی، ادبی و مجموعه شعر تا کنون چاپ شده است. و دارای جایزۀ ابو عبدالله رودکی و عنوان شاعر خلقی است.

رستم عجمی در سال 1983 میلادی در منطقۀ ختلان دیده به جهان گشود. مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران گذراند. او در حال حاضر در آکادمی ملی علوم تاجیکستان به حیث خادم کلان علمی در شعبۀ فولکور مشغول به کار است. از رستم عجمی تا کنون 4 مجموعه شعر و یک مجموعۀ دیگر به نام « تاجیکستان قلب من است» (زیر چاپ در انتشارت ادیب دوشنبه)،  و یک کتاب علمی به نام «بررسی سبک‌شناسانۀ رباعیات و دوبیتی­‌های عامیانۀ تاجیک» و نیز مقالات زیادی در روزنامه‌ها و مجلات داخلی و خارجی به نشر رسیده­‌است.