Category: رادیو نوروز
هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری؛ بخش پنجم
نویسنده: شیرین بیانی نفج و نیروی تشیّع در این عهد باتوجه به مذهب تشیّع امیرعلیشیر نوائی، وزیر بانفود و قدرتمند و باتوجه به شیعه‌بودن سلطان‌حسین بایقرا، می‌توان دریافت که این مذهب در اوج بوده است. به‌ویژه نفود نیروی حکومت شیعی مذهب سربداری که این دوحکومت ازسویی در همسایگی یکدیگر به‌سر می‌بردند و ازسوی‌دیگر رقیب بودند. […]
هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری؛ بخش چهارم
نویسنده: شیرین بیانی فصل سوم ادیبان، دانشمندان و مشایخ هرات در عهد کرتیان جامع‌ترین تعریف و توصیف ازاین گروه روشنفکر و اندیشمند، توسط سیفی هروی انجام گرفته است؛ این‌چنین: «هرات منشاء اصحاب فضل و فتوی و مأمن زهّاد و عباد و مسکن اقطاب و اوتاد است». درحالی‌که اقوام گوناگون ازقبیل غُز، بلوچ، خلج، مغول، ابیوَردی […]
هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری؛ بخش سوم
نویسنده: شیرین بیانی حکومت غیاث‌الدین قمر کرت در شروع کار این فرمانروا، باید به زمان اولجاتیو برویم که او پس‌از نشستن برتخت هرات، راهی دیدار اولجاتیو در عراق گردید و در سر راه مشاهد متبرکه را زیارت نمود و هنگام باریابی نزد اولجاتیو به‌قول سیفی هروی: «به‌رسم ملوک عجم زبان به مدح‌پادشاه گشود» که پدرانش […]
هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری؛ بخش دوم
نویسنده: شیرین بیانی و اینک باردیگر هرات غوریان فاتح مجدد هرات: اگر قرنی به عقب بازگردیم، آن‌گاه مسئله بهتر و بیشتر نمودار می‌گردد: اول کسانی‌که در دوران مغول پایه‌های‌حکومت‌غور در هرات را پی‌ریزی مجدد نمودند، تاج‌الدین عثمان‌مرغینی و برادرش عزالدین‌عمرمحمدمرغینی ازنوادگان سلطان‌غیاث‌الدین محمدسام‌غوری (۵۵۸-۵۹۹ه.) بودند. امیر‌عزالدین‌محمد قبل‌از‌استقلال، وزیر سلطان‌غیاث‌الدین، از ملوک‌غور بود. او ابتدا به‌فرمان […]
هرات در عهد ایلخانی، آل کرت و تیموری؛ بخش یکم
هرات از آن نوع شهرهای کم‌نظیری است که آکنده از تاریخ است و گفتنی بسیار دارد؛ و آن بازمی‌گردد به دو دلیل: اولاً به‌علت موقع خاص سوق‌الجیشی بر سر راه‌های عمده اصلی شمال به جنوب و شرق به غرب منطقه و ایران به‌طورکلی و خراسان به‌طور اخص. ثانیاً به‌دلیل آب‌وهوای مناسب و مطبوع و رودهای متعدد یا بهتر گفته شود موقع جغرافیایی مناسب. این‌خصایص مورد‌نظر همه‌همسایگان دور و نزدیک بوده است و اقوام و ملل‌پراکنده و گوناگون در استیپ‌ها و صحاری‌منطقه وسیعی از شرق و غرب و شمال به آن چشم‌طمع دوخته بودند. خراسان‌بزرگ دارای چنین‌خصوصیتی است که در آن به‌ویژه فرمانروائی‌های هرات و سبزوار از‌جهت رو‌به‌رو بودن با اقوام خشن و اغلب‌گرسنه و پیوسته موردتهاجم بوده‌اند.
ابتذال دیجیتال و فروپاشی نمادین در افغانستان؛ بازخوانی فرهنگی یک تهدید نوظهور
در عصر اطلاعات، قدرت دیگر صرفاً در دستان دارندگان اسلحه و سرمایه نیست؛ بلکه در دست کسانی‌ست که روایت‌ها را شکل می‌دهند. فضای مجازی، به‌ویژه در کشورهایی با زیرساخت‌های رسانه‌ای ضعیف، می‌تواند بستری برای آگاهی، همبستگی و تحول اجتماعی باشد، اما همان بستر، اگر در غیاب سواد رسانه‌ای و ارزش‌مداری فرهنگی رها شود، به میدان تاخت‌وتاز ابتذال، تحقیر و تفرقه بدل می‌گردد. افغانستان امروز، نمونه‌ای تمام‌عیار از این دوگانه‌ی دیجیتال است؛ جایی که تیک‌تاک، فیسبوک و یوتیوب همزمان می‌توانند صدای یک آموزگار تبعیدی را به جهانیان برسانند، یا کرامت و هویت جمعی را با چند کلیپ ویروسی به مضحکه بکشند.
زنان افغانستان، قربانی افراطیت مذهبی تا آپارتاید جنسیتی!
خشونت‌های خانگی علیه زنان در دوران طالبان افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است. دختران و زنان بسیاری از آینده‌ای مبهم، از نبود انگیزه برای ادامه زندگی، دست به خودکشی می‌زنند. وضعیت نگران‌کننده زنان در جامعه‌ی طالب‌زده و سنتی، نیازمند رسیدگی فوری و یافتن راه‌حلی انسانی برای برون‌رفت از بن‌بست کنونی است. طالبان در رسانه‌ها وضعیت را «گل و گلزار» نشان می‌دهند، اما در نبود آزادی بیان، به‌ویژه در مناطق دوردست، بسیاری از جنایات این گروه پوشیده می‌ماند.
محور آسیایی؛ همگرایی و واگرایی در یک مسیر
آیا پکن، تهران، مسکو و پیونگیانگ، یک محور آسیایی اند؟ و یا می توان این چهار ضلعی را یک محور آسیایی تعریف کرد؟ اگر پاسخ مثبت است، پس چرا این محور در با همگرایی همزمان با واگرایی، در یک مسیر حرکت می کنند؟ این ها پرسش های است که هنگامی تلاش کنیم تا پاسخ منطقی و علمی برای آن داشته باشیم، با اطمینان که با چالش ها و دشواری های زیادی، مواجه خواهیم شد. پس نیاز است تا ابتدا بدانیم که محور در سیاست، چه معنای دقیق و مشخصی را می دهد؟
به یاد زرتشت و به مناسبت زادروز او
امروز اگر گوشی برای شنیدن مانده باشد، می‌توان از زبان او باز شنید: «کدام راستی را برمی‌گزینی؟ و راهت به کدام‌سو خواهد بود؟»
در مورد زادگاه زرتشت، روایت‌ها بسیار و اجماع اندک است. تاریخ در برابر او سکوت پر ابهامی دارد. آن‌چنان‌که افسانه و حقیقت در هم تنیده‌اند و یافتن قطعیت دشوار شده است. با آن هم آنچه می‌شود دید، کوه‌های شرقیِ فلات ایران، میان بلخ و ری است. سرزمینی که روزگاری «آریانا» خوانده می‌شد و امروز در مرزهای ایران، افغانستان و فرارود پراکنده است.
ده چالش اساسی در برابر شکل گیری محور آسیایی
این محور از ظرفیت خوب نظامی، اقتصادی، سیاسی برخورد دار است و جغرافیا و ژئوپولیتیک وسیعی را در اختیار دارد. مجهز با تسلیحات هسته یی، قدرت اقتصادی قابل توجه و جایگزین احتمالی برای آینده نظم بین الملل است. از این میان چین و روسیه دو قدرت نظامی و اقتصادی ای هستند که همزمان عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند و در برابر سیاست های امریکا، از قدرت وتو کار می گیرند. من در این نوشته به ده چالش اساسی در برابر کارایی بهتر و بیشتر این محور اشاراتی خواهم داشت که احتمالا اگر به این چالش ها رسیدگی نشود، ممکن این محور از هم بپاشد و در شکل دهی یک نظم پسا گذار، ناکام شود.
پاکستان و سرمایۀ استراتیژیک حقانی ها
خلیفه حقانی در بر آورد های پاکستان و برنامه های فرامنطقه، گزینۀ بی بدیلی است. حقانی ها از مدت زیادی در خدمت منافع پاکستان بوده اند و با برنامه های امریکا، همنوا حرکت کرده اند. این به این معنی نیست که سایر شاخه های طالبان، مستثنی از این قاعده هستند. نه؛ همه ی طالبان و سایر گروه های سیاسی و جهادی که در جریان بیش از چهار دهه در افغانستان به منصه حضور سیاسی رسیدند، در خدمت اهداف و منافع استعماری بوده اند. پس به این حساب، هیچ استثنای وجود ندارد.
ویبنار «نوروز و سیاست: از مصادره آیین‌ها تا بازپس‌گیری هویت»
انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان و رادیو نوروز، به روز یک‌شنبه – ۳ حمل ۱۴۰۴ خورشیدی – میزبان یک نشست مجازی زیر عنوان «نوروز و سیاست: از مصادره آیین‌ها تا بازپس‌گیری هویت» بودند. این ویبنار با حضور مؤرخان، استادان دانشگاه، شاعران و کنشگران سیاسی اهل افغانستان، ایران و تاجیکستان، برگزار گردید. گرداننده برنامه را با چند بیتِ صریح، آغاز کرد. بدان قصد که نوروز نه فقط نماد جشن، بل خود پاسخ است، پاسخ به آنانی که از آیین عجم خورده گرفتند و به ستیز با آن برخاستند.