از زمان انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، حاکمان و آیت‌الله‌های ایرانی از سازمان‌های مذهبی برای گسترش نفوذ خود در خارج از این کشور استفاده کرده اند. مهم‌ترین سازمانی که آنان برای گسترش نفوذ خود در خارج، از آن کار می‌گیرند دانشگاه بین المللی مذهبی المصطفی است. این دانشگاه مذهبی شبکه‌ای از حوزه‌های علمیه‌ی مذهبی مستقر در شهر مقدس شیعه‌ی قم است که در حدود ۵۰ کشور شعبه دارد. این دانشگاه ادعا می‌کند که الهیات شیعی، علوم اسلامی و زبان فارسی را به ده‌هاهزار دانشجوی خارجی در سراسر آسیا، اروپا ، افریقا و امریکای جنوبی آموزش می‌دهد. اما مخالفان نظام جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که دانشگاه المصطفی درگیر جاسوسی بوده و برای جنگ نیابتی ایران در سوریه، جنگجویان خارجی استخدام کرده است.
سال‌ها است که کارشناسان مستندسازی، آموزش و استقرار هزاران ستیزه‌جوی شیعه در سوریه برای دفاع از حکومت بشار اسد را مستند می‌کنند. بشار اسد متحد اصلی تهران در جنگ داخلی خونین سوریه است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (سپاه) ستیزه‌جویان شیعه‌ی غیر ایرانی را آموزش می‌دهد و به سوریه می‌فرستد تا دوشادوش نیروهای بشار اسد بجنگند. روند آموزش و استقرار ستیزه‌جویان شیعی غیر ایرانی در سوریه در سال ۲۰۱۱ با آغاز جنگ داخلی خونین سوریه کلید خورد.
ایالات متحده در ۸ دسامبر سال ۲۰۲۰ تحریم‌هایی را علیه شبکه‌ی بزرگ دانشگاهی المصطفی اعمال کرد و ادعا کرد که این دانشگاه در جذب دانشجویان افغان و پاکستانی برای شرکت در درگیری‌های سوریه نقش دارد.
وزارت مالیه‌ی امریكا در آن زمان اعلام کرد كه نیروی نخبه‌ی قدس سپاه پاسداران ایران، بازوی عملیاتی و استخباراتی خارجی سپاه، از شعبه‌های خارجی دانشگاه المصطفی برای « جذب نیرو»، «جمع آوری اطلاعات » و « عملیات‌های استخباراتی»، از جمله استخدام ستیزه‌جو به گروه‌های شبه‌نظامی طرف‌دار ایران استفاده می‌کند.
وزارت مالیه‌ی امریکا ادعا کرد که سپاه قدس از دانشگاه بین المللی المصطفی به عنوان «پوشش» برای جذب افغان‌ها در لشکر فاطمیون، استفاده کرده است. فاطمیون مجموعه‌ای از جنگجویان شیعه‌ی افغان اند که در سوریه در کنار نیروهای ایرانی و ارتش حکومت بشار اسد علیه مخالفان دمشق می‌جنگند.
علاوه بر این، وزارت مالیه‌ی امریکا در سال گذشته‌ی میلادی گفت که سپاه قدس هم‌چنین از المصطفی به منظور جذب دانشجویان شیعه‌ی پاکستانی برای پیوستن به لشکر زینبیون استفاده می‌کند. زینبیون هم لشکری متشکل از ستیزه‌جویان شیعی پاکستانی است که در سوریه در کنار نیروهای بشار اسد علیه مخالفان او می‌جنگند.
در بیانیه‌ای در تاریخ ۹ دسامبر سال گذشته‌ی میلادی ، دانشگاه المصطفی اعلام کرد که «صلح ، دوستی و برادری» را در میان ملت‌ها تقویت می‌کند. این دانشگاه تصمیم ایالات متحده مبنی بر تحریمش را «هژمونیک» خواند و آن را نکوهش کرد.
علی آلفونه، یکی از اعضای ارشد موسسه‌ی کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن که فعالیت‌های سپاه در سوریه را دنبال می‌کند، گفت که بر اساس معلومات او و سازمانش از جنوری ۲۰۱۲ تا دسامبر سال ۲۰۲۰ ، بیشتر از ۳۰۰۰ ستیزه‌جوی غیر ایرانی متحد تهران در جنگ سوریه کشته شده اند. او میگوید که فقط سه تن از این کشته شده‌ها دانشجویان دانشگاه المصطفی بودند. به باور آلفونه دانشگاه المصطفی منبع اصلی سربازگیری ایران برای جنگ سوریه نیست. به گفته‌ی آلفونه سپاه از جامعه‌ی مهاجران شیعه‌ی افغان در ایران برای جنگ سوریه جنگ‌جو استخدام کرد و به طور مخفیانه صدها شیعه را از داخل افغانستان به خدمت گرفت. به باور او ایران شیعه‌های افغان و پاکستانی را در مرزهای خود هم استخدام کرد. شیعه‌های پاکستانی مقیم ایران هم برای جنگ سوریه جذب شدند. آلفونه میگوید که فارغان و دانشجویان دانشگاه المصطفی سربازان عادی جنگ سوریه نیستند، بلکه موقف فرماندهی در این جنگ دارند. آلفونه می گوید: «به نظر می رسد سه نفر دانشجوی جان‌باخته‌ی دانشگاه المصطفی در سوریه در موقعیت‌های فرماندهی، اطلاعاتی یا تلقین سیاسی-عقیدتی بوده اند.»
وی گفت، این بدان معناست که سپاه فارغ التحصیلان یا دانشجویان دانشگاه بین المللی المصطفی را «افراد با ارزش بالا» می‌داند. به باور آلفونه از ستیزه‌جویان فاطمیون و زینبیون به عنوان گوشت دم توپ در جنگ سوریه استفاده می‌شود و این جنگجویان آموزش ضعیف دیده اند. تعداد کل اعضای فاطمیون که در سوریه جنگیده اند مشخص نیست. کارشناسان تخمین می‌زنند که تعداد شان بین ۵ تا ۲۰ هزار نفر باشد، اگرچه آلفونه میگوید این رقم احتمالاً کمتر از ۵ هزار است.
مقامات ایرانی گفتند که این جنگجویان برای دفاع از اماکن مقدس شیعیان داوطلبانه به سوریه رفته اند. گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که به مهاجران افغان در ایران، جوایز مالی و مجوز اقامت در ایران برای پیوستن به جنگ سوریه پیشنهاد شده است.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) تخمین می‌زند که حدود ۳.۵ میلیون پناهنده‌ی افغان در ایران زندگی می‌کنند که شماری از آنان فاقد سند قانونی اقامت در آن کشور هستند. تهران بسیاری از افغان‌ها را اخراج کرده و بقیه را هم به اخراج اجباری تهدید می‌کند.
در میان سه فارغ التحصیل المصطفی که در سوریه کشته شده اند، یکی سید حشمت علی شاه، شهروند پاکستان بود. وی یکی از اعضای زینبیون بود و در سپتامبر ۲۰۱۶ در جنگ در سوریه کشته شد. محمد حسین مومنی، معروف به محمد حسینی، یکی دیگر از شیعه‌های پاکستانی دانشجوی المصطفی بود که در اپریل ۲۰۱۷ در سوریه کشته شد.
یکی از جان‌باخته‌گان افغان جنگ سوریه فارغ‌التحصیل دانشگاه المصطفی علی‌رضا توسلی است که فرماندهی بخشی از شبه‌نظامیان فاطمیون را به دوش داشت. او که به ابوحامد نیز معروف بود، در سال ۲۰۱۵ در جریان درگیری با جبهه‌النصره که آن زمان وابسته به القاعده بود، در ولایت درعا در جنوب سوریه کشته شد. پایه‌ی تحصیلی این شخص بالاتر از بیشتر جان‌باخته‌گان جنگ سوریه بود. توسلی در زمان اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی با خانواده‌اش به ایران نقل مکان کرد. اندکی بعد، وی داوطلبانه به لشکر ابوذر ، یک نیروی شبه‌نظامی افغان که در جنگ با عراق در کنار ایران می‌جنگید، یک جا شد. پس از پایان جنگ در سال 1988 ، توسلی به دانشگاه المصطفی ثبت نام کرد و از شعبه‌ی مرکزی این دانشگاه در قم فارغ‌التحصیل شد. در دهه‌ی 1990، او برای مقابله با طالبان، که پس از عقب‌نشینی شوروی و جنگ داخلی ویران‌گر، مناطق وسیعی را تصرف کرده بود، مدت کوتاهی به زادگاه خود افغانستان بازگشت. توسلی هم‌چنین در جریان جنگ با اسراییل در سال 2006 در کنار جنبش حزب الله مورد حمایت ایران، در لبنان جنگید.
در سال ۲۰۱۵، مراسم خاک‌سپاری بزرگی برای توسلی در مشهد برگزار شد. رسانه‌های دولتی ایران گزارش دادند که او مورد اعتماد فرمانده کشته‌شده‌ی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قاسم سلیمانی بود. قاسم سلیمانی در جنوری سال ۲۰۲۰ در یک حمله‌ی هوایی ایالات متحده کشته شد. عکس‌های توسلی و سلیمانی در کنار هم منتشر شده است. با فروکش کردن جنگ سوریه، برخی از جنگجویان فاطمیون و زینبیون به ایران، افغانستان و پاکستان برگشته اند. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه‌ی ایران در ۲۱ دسامبر سال گذشته‌ی میلادی در مصاحبه‌ای با طلوع‌نیوز افغانستان گفت که کمتر از ۲۰۰۰ جنگ‌جوی فاطمیون هنوز در سوریه باقی مانده اند.
مشخص نیست که تحریم های ایالات متحده چگونه بر فعالیت‌های بین المللی المصطفی تأثیر می‌گذارد. یکی از بزرگ‌ترین شاخه‌های خارجی المصطفی در همسایه‌گی ایران در افغانستان واقع است، جایی که اکثریت مردم سنی‌مذهب هستند، اما اقلیت شیعه‌ی آن کشور پیوندهای مذهبی با مراجع دینی تشیع در ایران دارد. ایران روابط عمیق تاریخی، فرهنگی و زبانی با افغانستان دارد و از طریق تامین مالی حوزه‌های علمیه، رسانه‌ها، مراکز فرهنگی و پروژه‌های زیربنایی دامنه‌ی نفوذ خود را در این کشور گسترش داده است. صدها دانشجو در شعبه‌ی محلی این دانشگاه – معروف به جامعه المصطفی – در کابل ثبت نام می‌کنند. وزارت تحصیلات عالی افغانستان به رادیو اروپای آزاد گفت که دانشگاه المصطفی فعالیت‌های خود را مطابق با قوانین و مقررات این وزارت انجام داده است. اما سخنگوی این وزارت گفت که این وزارت‌خانه با توجه به تحریم‌های ایالات متحده علیه المصطفی به زودی در مورد آینده‌ی این دانشگاه در افغانستان تصمیم خواهد گرفت.
ناظران می‌گویند که المصطفی ابزار اصلی ایران در ترویج تشیع در خارج از این کشور است. این دانشگاه در بودجه‌ی سال‌های اخیر ایران حدود ۸۰ میلیون دلار دریافت كرد كه اهمیت آن را برجسته می‌كند. اعتقاد بر این است که المصطفی بودجه‌ی بیشتری از دفتر رهبر ایران آیت الله علی خامنه‌ای و نهادهای زیر کنترل او دریافت می‌کند. مهدی خلجی یکی از کارشناسان حوزه‌ی ایران و خاورمیانه که در رشته‌ی الهیات شیعه در قم تحصیل کرده است، گفت که دانشگاه بین المللی المصطفی توسط آقای خامنه‌ای اداره می‌شود. خلجی گفت که المصطفی در امر آموزش عالمان دینی غیر ایرانی تخصص دارد.
ناظران می گویند که المصطفی تبلیغات ضد غربی و یهودستیزی را پخش می‌کند و به نظر می‌رسد که فعالیت‌های آن به تلاش طولانی مدت تهران برای صدور انقلاب اسلامی ربط دارد. فعالیت‌های این دانشگاه در اروپا در سال ۲۰۱۶ وقتی مورد توجه قرار گرفت که یک ایرانی به اسم حسن آذری بژندی در کوزوو متهم به تامین مالی تروریسم شد. بنیاد قرآن کوزووا، یک گروه چتر برای پنج سازمان شیعه بود که در کوزوو فعالیت می‌کردند. به نظر می‌رسد این گروه چتر وابسته به دانشگاه المصطفی است که ادعا می‌شد بژندی نماینده‌ی آن در کوزوو می‌باشد.
سعید قاسمی‌نژاد و علی‌رضا نادر در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها مستقر در واشنگتن (FDD) نوشتند که سه سازمان مذهبی به نام‌های سازمان توسعه‌ی اسلامی، دانشگاه بین المللی المصطفی و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه قم، برای گسترش نفوذ ایدیولوژيک ایران در خارج از این کشور فعالیت می‌کنند.
آن‌ها گفتند که این سه سازمان به آموزش عالمان دینی شیعه، اعزام مبلغان به سراسر جهان و انتشار تبلیغات شیعی با هدف ایجاد شبکه‌ای از مبلغان بومی در هر کشور متمرکز شده اند. آنان می‌خواهند مبلغان وفادار به تهران تربیه کنند.
اکبر گنجی ، روزنامه نگار و نویسنده‌ی ایرانی گفت: «المصطفی ارتش بزرگی از هواداران بالقوه‌ی آیت الله‌ها را در خود جای داده است که می‌خواهند ایدیولوژی خود را در سراسر جهان گسترش دهند.»
