لیلا نوروز است

نوروز رابطه‌‌یی تنگاتنگ با موسیقی دارد، همان‌طور که با شعر فارسی. نوروز بدونِ موسیقی بی‌معناست. در طول تاریخ نوروز را با شادمانی جشن گرفته‌اند و‌ با رقص و موسیقی گرامیش داشته‌اند. موسیقی افغانستان همیشه استقبال خوبی از نوروز کرده است. هنرمندان، از گذشته تاکنون با رسیدن بهار و‌ نوروز آثار دل‌نشینی آفریده‌اند که برخی ازاین آثار در جمع بهترین‌های نوروزی در یاد مخاطبان‌شان خواهد ماند و همه‌ساله با آمدآمد بهار زمزمه لب‌ها خواهند شد.

«لیلا نوروز است»، نام یکی از آهنگ‌های فولکلور نوروزی است که نخستین بار نعیم پوپل آن را اجرا کرد و بعدها با نام و صدای فرهاد دریا در خاطره‌ها ماند. گرچه این ترانه تراژیک است، اما در فصل بهار شنونده‌های زیادی دارد. احمدظاهر نیز د‌و سه آهنگ بهاری دارد که تمام عناصر نوروز را می‌شود در آن‌ها حس کرد: ساقی، شراب، طبیعت و بوسه، همه و همه در این آهنگ‌ها وجود دار‌د. «بهار من حذر از نوبهاران می‌کنی تاکی..»، «اگر بهار بیاید..»، «ابر بهاران..» اما در دو آهنگ‌ احمدظاهر و ظاهر هویدا با نام‌های «اگر بهار بیاید» و «بهار می‌شود»، نوزایی، شکوفایی، آرزو و امید به گوش می‌رسند. این دو آهنگ مایه‌های اعتراضی‌ دارد و از بهار به عنوان نماد امید، آرزو و گذشتن از روزهای سیاه سیاسی استفاده شده است:

بهار می‌شود!

یکی دو روز دیگر از پگاه

چو چشم باز می‌کنی

زمانه زیر و رو زمینه پرنگار می‌شود

آهنگ «بهار می‌شود» را مرحوم‌ ظاهر هویدا بار نخست در فلیم «صبور سرباز» در سال ۱۳۶۴ هجری خورشیدی در کنسرت پلخمری اجرا کرد که با واکنش‌هایی نیز همراه بود. خالق این شعر سیاووش کسرایی، شاعر و از فعالان سیاسی چپ‌گرای ایران است. این شعر که با شرایط سیاسی افغانستان هم‌خوانی دارد، بعدها چندین مرتبه توسط مرحوم ظاهر هویدا در کنسرت های اروپا اجرا شد.

اگر بهار بیاید

ترانه‌ها خواهم خواند

ترانه‌های خوشِ عاشقانه خواهم‌ خواند

شعر این آهنگ از احمدشاه ازهر است. او این شعر را نخست به شمس‌الدین مسرور پیشکش کرده بود تا برای آن آهنگ بسازد، اما شمس‌الدین مسرور‌ توصیه کرد تا این شعر را در اختیار احمدظاهر قرار دهد. احمدشاه ازهر این کار را کرد و احمدظاهر این شعر را در دو‌ تنظیم اجرا کرد. هر دو تنظیم شنیدنی‌ست. پس از دهۀ‌ پنجاه هجری خورشیدی نه‌ تنها در این سرزمین بهاری نیامد، بلکه هر روز سیاه‌تر و سردتر از گذشته شد. «بیا که بریم به مزار»، آهنگ دیگری است که می‌توان بهار و سیمای نوروز را در آن دید. به باور برخی تاریخ‌نگاران، خاستگاه نوروز‌، بلخ بامی است و با آمدن نوروز این آهنگ از رسانه‌ها پی‌هم نشر می‌شود. این آهنگ که از جمله آهنگ‌های فولکلور است بار نخست توسط سلما‌ جهانی اجرا و ضبط شد و پس از آن مرحوم عبدالرحیم ساربان آن را با زیبایی تمام اجرا کرد.

این آهنگ شنوندگان زیادی دارد و پوران، خوانندۀ معروف ایران با تنظیم انوشیروان روحانی نیز آن را در ایران اجرا کرد. همچنین گوگوش و شکیلا دو هنرمندی هستند که آن را بازخوانی کرده‌اند. حتا نیاز، یکی از خوانندگان جوان ایرانی این آهنگ را با تنظیم «ای‌آر رحمان»، آهنگ‌ساز مطرح هند خوانده است. یکی دیگر از آهنگ‌های نوروزی وطنی که به آن‌سوی مرزها راه یافت، آهنگ «وقتی عاشق شوی» است.

روز نوروز بچینی گل سرخ

بر سر راه نگار فرش کنی

دلبرت بیایه بپرسه کار کیست

تو برِش گفته نتانی چقدر سخته خدایا چقدر سخته خدایا

این آهنگ را مرحوم استاد جلیل زلاند روی شعر عبدالله شادان ساخت و بار نخست سهیلا‌ زلاند در رادیو و تلویزیون افغانستان به اجرای آن پرداخت؛ اما بعدها در ایران هایده، خواننده‌ معروف ایران اجرایش کرد شده و تا هنوز مخاطبان زیادی دارد.

هله نوروز آمد،

هله نوروز آمد

جشن جمشیدیِ ما شاد و گُل‌افروز آمد،

آهنگی است از ساخته‌های استاد وحید قاسمی بر اساس شعری از هارون راعون. این آهنگ را استاد وحید قاسمی با خانم هنگامه اجرا کرده و تمامی عناصر جشن باستانی نوروز را در بر دارد. جشن باستانی نوروز و بهار همیشه الهام‌بخش ترانه‌ها و آهنگ‌های زیادی در موسیقی افغانستان است.