یادداشت اداره: جمهوری هند یکی از بازی‌گران بسیار مهم در افغانستان است. هند بدون این که نیروی نظامی به افغانستان بفرستد، به عنوان یک بازی گر مهم در افغانستان مطرح بوده است. دو کشور در سال 2011 موافقت‌نامۀ همکاری‌های استراتژیک امضا کردند. نظرسنجی‌های نهادهای مختلف نشان می‌دهد که مردم افغانستان نگاه مثبت به روابط کشور شان با جمهوری هند دارند. باور مسلط این است که علت منطقه‌یی دوام جنگ در افغانستان پس از سال 2001 دشمنی پاکستان با هند بود. سفیر جمهوری هند در کابل می‌گوید که کشورش یک افغانستان با ثبات، یک پارچه ودمکراتیک می‌خواهد و دهلی‌نو برای رسیدن به این هدف به افغانستان در عرصه‌های بازسازی، توسعه، تقویت‌بخشی نهادهای دولتی و ظرفیت‌سازی کمک می‌کند. به گفتۀ او هند معتقد است که بدون توقف خشونت و از بین رفتن زیربنای حمایتی شورش‌گری و تروریسم که در خارج از افغانستان قرار دارد، صلح تحقق نخواهد یافت. سایت نوروز گفتگوی ویژه با وینی کمار، سفیر جمهوری هند در افغانستان که ماموریت او تا یک ماه دیگر به پایان می‌رسد انجام داده است که در زیر آن را می‌خوانید.
نوروز: جناب سفیر با آن که هند از گفتگوهای میان‌افغانی درقطر استقبال کرده است،صدراعظم و وزیرخارجۀ پاکستان، دهلی‌نو را متهم به تخریب تلاش‌هایی می‌کنند که گویا هدف از آن تامین صلح در افغانستان است پاسخ شما چیست؟
وینی کمار: ما لزومی نمی‌بینیم به این اتهام پاسخ بدهیم، مردم افغانستان می‌دانند که تروریسم و بی‌ثباتی چهار دهۀ اخیر از کجا به کشورشان می‌آید.
نوروز: شما تلاش‌هایی را که برای رسیدن به صلح تا حال صورت گرفته چگونه ارزیابی می‌کنید از توافق دوحه گرفته تا رهایی زندانیان و شروع گفتگوهای میان‌افغانی؟
وینی کمار: ما همیشه گفته ایم که از روند صلحی حمایت می‌کنیم که رهبری، مالکیت و کنترول آن به دست افغان‌ها باشد. ما معقتدیم که روند صلحی که رهبری، مالکیت و کنترول آن به دست افغان‌ها باشد، افغانستان را به صلح و ثبات می‌رساند. دولت و نیروهای سیاسی افغانستان قبلا برای گفتگوهای میان‌افغانی قطر اعلام آماده‌گی کرده بودند که ما از آن استقبال می‌کنیم. باور ما این است که تلاش‌های صلح زمانی می‌تواند نتیجۀ مطلوب داشته باشد که خشونت و تروریسمی که از آن سوی مرزها به افغانستان می‌آید، متوقف شود. تلاش‌های صلح و موفقیت آن مستلزم آن است که زیربنای حمایتی تروریسم که در خارج از افغانستان قرار دارد، از بین برود. متاسفانه آنچه که ما در حال حاضر شاهد آن هستیم افزایش خشونت‌ها است. تلاش‌های صلح منجر به توقف خشونت نشده است، باید منتظر بمانیم و ببینیم که این تلاش‌ها به کجا می‌انجامد. از نظر ما صلح امضای یک توافق‌نامه بین این و آن نیست، صلح وضعیتی است که در آن خشونت وجود نداشته باشد و زمینه برای تحقق آرمان مشروع مردم افغانستان فراهم شود که عبارت از توسعه و آبادانی کشور شان است.
نوروز: همان طوری که شما اشاره کردید، بسیاری‌ها در کابل هم معتقدند که زیربنای حمایتی طالبان در پاکستان فعال است و این گروه برای دوام جنگ مشکلی ندارد و به دلایل ایدیولوژیک هم به صلح تن نمی‌دهد و به احتمال زیاد در گفتگوهای قطر از همه تسلیمی می‌خواهد و افغانستان به سال 1989 برمی‌گردد. در آن سال رهبری وقت شوروی سابق، ارتش سرخ را برمبنای توافق‌نامه‌های ژنیو از افغانستان خارج کرد و جنگ ادامه یافت. چقدر برگشت افغانستان به آن وضعیت را محتمل می‌دانید که نظامیان امریکایی مطابق به توافق‌نامۀ دوحه برگردند و جنگ ادامه یابد؟
وینی کمار: خوب ما امیدواریم که این سناریو تحقق نیابد. ما، افغانستان، جامعه‌ی جهانی و همه‌ی جهت‌ها باید کار کنیم که افغانستان اصلا به سال 1989 بر نگردد. برگشت به آن وضعیت هزینه‌های سنگین انسانی برای مردم افغانستان دارد. ما نمی‌خواهیم که خون‌ریزی و ویرانی در افغانستان بیشتر شود. تمام جهت‌های دخیل در افغانستان باید به این نتیجه برسند که زیربنای حمایتی جنگ و ترور که در خارج از این کشور قرار دارد، از بین برود و ثبات برگردد. تمام جهت‌ها باید برای راه اندازی روند صلحی تلاش کنند که رهبری، مالکیت و کنترول افغان‌ها بر آن مسجل باشد تا بتواند صلح بیاورد و افغانستان با منابع که خودش در اختیار دارد، امنیت خود را بگیرد.
نوروز: دولت و تقریبا تمام نیروهای مسلط سیاسی افغانستان به هند به چشم دوست راهبردی نگاه می‌کنند و دو کشور قرارداد همکاری‌های راهبردی را در زمان آقای کرزی امضا کردند، اگر افغانستان به سال 1989 برگردد، هند حاضر به حمایت نظامی و مالی از افغانستان در آن وضعیت است؟
وینی کمار: ببنید پالیسی ما مبتنی بر روابط دولت با دولت و حمایت از دولت‌های مشروع همۀ کشورها است و ما به تطبیق این پالیسی در هر شرایطی ادامه می‌دهیم.
نوروز: همان طوری که می‌دانیم هند پس از خروج نیروهای شوروی از حکومت داکترنجیب حمایت کرد و پس از آن در موضع حمایت از حکومت پروفیسور ربانی قرار داشت، اما میزان حمایت دهلی‌نو به حدی نبود که بتواند جلو سقوط داکترنجیب و پروفیسور ربانی را بگیرد، به نظر تان در آینده و پس از خروج نیروهای امریکایی، میزان حمایت هند چقدر خواهد بود به ویژه اگر سناریوی 1989 تکرار شود؟
وینی کمار: ببنید پالیسی هند این نبود و نیست که از این رهبر یا آن رهبر یا این جناح و آن جناح حمایت کند. همکاری ما با افغانستان مبتنی بر روابط دولت با دولت بود و است. روابط ما با حکومت‌های گذشتۀ افغانستان هم مبتنی بر همین روابط دولت با دولت بود و جنبۀ شخصی و جناحی نداشت. روابط خارجی ما مبتنی بر همکاری و حمایت از دولت مشروع هر کشور است و همان طوری که گفتم ما به تطبیق این پالیسی مان ادامه خواهیم داد. ما می‌دانیم و با گوشت و پوست مان حس می‌کنیم که مردم افغانستان به قدر کافی زجر کشیده اند، وقت آن است که تروریسم و بی‌ثباتی به پایان برسد و مردم افغانستان هم مثل مردم تمام کشورهای جهان و کشورهای منطقه، در صلح و آرامش زنده‌گی کنند. همان طوری که گفتم ما و تمام کشورهای که در افغانستان نقش دارند باید تلاش کنند که گذشته تکرار نشود. من نمی‌خواهم در مورد یک وضعیت فرضیی که شما گفتید صحبت کنم ولی ما در هر وضعیتی با دولت مشروع افغانستان و نهادهای رسمی این کشور به میزانی که برای ما مقدور است، برای رسیدن به صلح، ثبات و رشد اقتصادی همکاری خواهیم کرد.
نوروز: در صورتی که بدترین سناریو تحقق یابد یعنی مذاکرات میان‌افغانی که از 12 سپتامبر در دوحه آغاز می‌شود، شکست بخورد، امریکا و متحدانش غیر مسوولانه افغانستان را به حال خود بگذارند و طالبان به سمت کلان‌شهرها مارش کنند و وضعیت سال 1996 تکرار شود، پاسخ شما چه خواهد بود، تمام دفاتر دیپلوماتیک تان را می‌بندید یا سیاست دیگر اتخاذ خواهید کرد؟
وینی کمار: ما امیدواریم که افغانستان به آن وضعیت برنگردد. همان طوری که قبلا گفتم نمی‌توانم در مورد یک وضعیت فرضی ابراز نظر کنم. حکومت افغانستان و تمام جناح‌ها و گروه‌های سیاسی این کشور موافقت خود را با گفتگوهای میان‌افغان‌ها اعلام کرده اند. ما هم از این گفتگوها حمایت می‌کنیم. تمام کشورها و جهت‌های که در افغانستان نقش دارند باید تلاش صادقانه و جدی به خرچ دهند که گفتگوهای میان‌افغان‌ها کامیاب شود. این به سود همه است. نمی‌توانم در مورد پاسخ احتمالی مان به یک وضعیت فرضی، حالا صحبت کنم. اما در مورد وضعیت کنونی نظر ما این است که موفقیت تلاش‌های صلح و گفتگوهای میان‌افغان‌ها مستلزم توقف تروریسم و خشونت است تا زمینه برای راه افتادن حل سیاسی جنگ و حل اختلافات سیاسی از راه گفتگو فراهم شود.
نوروز: یک عده نگران اند که پس از خروج امریکایی‌ها رقابت‌های چین، هند، و پاکستان به شکل جنگ نیابتی در افغانستان تشدید شود، باور شما چیست؟
وینی کمار: ما در پی جنگ نیابتی و رقابت با هیچ کشوری در افغانستان نبودیم و نیستیم. نقش کشورهای دیگر را هم باید مردم افغانستان ارزیابی کنند. من در موقفی نیستم که نقش کشورهای دیگر را در افغانستان ارزیابی کنم و به آن نمره‌ی قبولی یا رد بدهم، این صلاحیت افغان‌ها است. من می‌توانم بگویم که هند نقش بسیار مثبت و سازنده در بازسازی و توسعۀ اجتماعی- اقتصادی افغانستان داشته است. ما برای دانشجویان افغان بورسیه فراهیم می‌کنیم. علاوه برآن در ظرفیت‌سازی و آموزش به افغانستان کمک کرده ایم. ما در 15 سال گذشته در مناطق مختلف افغانستان، 400 پروژۀ آبادانی را تطبیق کرده ایم. برخی از این پروژه‌ها خیلی بزرگ و نمونه است، مثل اعمار عمارت پارلمان افغانستان. چیزی که مایۀ خوشحالی من به عنوان سفیر جمهوری هند در کابل است، این است که مردم افغانستان به نقش و تلاش‌های ما نمرۀ قبولی داده اند. افغان‌ها از آنچه که هند برای کشورشان انجام داده است، رضایت کامل دارند. نظرسنجی‌های نهادهای خارجی و افغانی نشان می‌دهد که هند محبوب‌ترین کشور منطقه در میان مردم افغانستان است. این امر برای من مایۀ نهایت خرسندی است که همکاری ما با دولت و نهادهای رسمی افغانستان، از سوی شهروندان افغانستان به دیدۀ قدر نگریسته می‌شود و آنان این همکاری را ستایش می‌کنند.
نوروز: به عنوان سوال آخر، هند همیشه گفته است که از یک افغانستان یک پارچه، مرفه و دمکراتیک حمایت می‌کند، با توجه به نقش جهانی هند، آیا دهلی‌نو می‌تواند در سیاست‌گذاری قدرت‌های غربی در قبال افغانستان هم به سود افغانستان اعمال نفوذ کند؟
وینی کمار: نه. هند به عنوان یک کشور مستقل، سیاست مستقلانۀ خودش را در قبال افغانستان دارد. هند و افغانستان شریک تمدنی هم‌دیگر اند. روابط گستردۀ فرهنگی، اقتصادی و تجاری هند و افغانستان همیشه در طول تاریخ وجود داشته است. روابط ما با افغانستان مبتنی است بر مناسبات دوستانۀ تاریخی و مشترکات دو کشور. ما افغانستان را در آن عرصههایی کمک کرده ایم و کمک می‌کنیم که دولت و مردم افغانستان می‌خواهند. تمام پروژه‌های آبادانیی که ما کار کرده ایم، خواست مردم افغانستان بوده است. در تطبیق این پروژه‌ها هم شرایط و خواست مردم افغانستان را در نظر گرفته ایم. مثلا ما در هر پروژۀ آبادانیی که در افغانستان تطبیق کرده ایم، مردم محل را به عنوان کارگر استخدام کرده ایم. این طور نبوده است که از هند کارگر بیاوریم و کارگران هندی را در آن پروژه بگماریم. مواد مورد نیاز را هم از بازار محلی تهیه کرده ایم و اصلا تمام پروژه‌های ما در ولایات و ولسوالی‌ها به کمک ادارات محلی تطبیق شده است. ما در آینده هم شانه به شانۀ حکومت افغانستان حرکت خواهیم و سیاست ما مبتنی بر روابط دولت با دولت خواهد بود، ما آنچه را که در توان داریم برای ثبات، رفاه اقتصادی و امنیت افغانستان، انجام خواهیم داد، اما نمی‌توانیم سیاست کشورهای دیگر را سمت و سو دهیم.
نوروز: سپاس جناب سفیر
وینی کمار: سپاس
