جدال دولت و طالبان و درنگ آمریکا بر توافق نامۀ دوحه

ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی طالبان و عضو هیئت رهبری این گروه در قطر در کلیپ صوتی تازه‌ای که به رسانه‌ها فرستاده، به یک‌سالگی امضای توافقنامه دوحه اشاره کرده است. او دهم حوت را روزی (تاریخی و پر افتخار) برای گروه طالبان خوانده و تاکید کرده که این روز برابر با پایان اشغال نیروهای آمریکایی در افغانستان است. وی تصریح کرده که اگر طرف‌های امضا کننده به مفاد توافق‌نامه صلح بین آمریکا و طالبان پای‌بندی داشته باشند، صلح همیشگی در افغانستان حاکم می‌شود.

آقای غنی در صحبت‌هایش تاکید کرده که طالبان تا حالا به تمام مفاد توافقنامه دوحه متعهد بوده و از طرف مقابل این تعهدنامه هم تقاضای پایبندی به توافقنامه را دارند. وی گفته که بر اساس توافقنامه دوحه، تا کنون هیچ ولایتی در افغانستان به سقوط مواجه نشده است و حملات طالبان بر مراکز ولایت‌ها و ولسوالی‌ها به صفر رسیده است. ملا عبدالغنی در بخشی از سخنانش گفته که هنوز طرف مقابل به توافقنامه پایبند نیست و به حملات گوناگون علیه مواضع طالبان ادامه می‌دهد. وی با اشاره به میزبانی قطر در دور مذاکرات، می‌گوید که توافقنامه دوحه با حضور آمریکا، کشورهای مختلف و نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی امضا شده است و آنان مکلفیت‌هایی در قبال اجرایی شدن مفاد توافقنامه دارند.

معاون سیاسی گروه طالبان در بخش اخیر صحبت‌هایش گفته که اگر دو طرف به توافقنامه متعهد باشند، تغییرات مثبت به وجود می‌آید. کلیپ صوتی ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی طالبان در حالی به رسانه‌ها فرستاده شده که سال گذشته در چنین روزی، توافقنامه صلح امریکا و طالبان با عنوان «موافقت‌نامه‌ی آوردن صلح به افغانستان» در شهر دوحه توسط زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه‌ی امریکا در امور صلح افغانستان و ملا عبدالغنی برادر، معاون شورای رهبری و رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر به امضا رسید.

مطابق به آن توافقنامه، آمریکایی‌ها تعهد کردند که دولت افغانستان پنج‌هزار زندانی طالبان را از زندان‌های افغانستان آزاد کند و همچنان تا ماه می سال 2021 میلادی، تمام نیروهای امریکایی از افغانستان خارج شوند. در مقابل گروه طالبان تعهد سپرده بودند که خشونت‌ها را در افغانستان کاهش دهند و مذاکرات صلح بین‌الافغانی را با دولت جمهوری اسلامی افغانستان آغاز کنند. اما با روی‌کارآمدن دولت جدید در امریکا به ریاست‌جمهوری جو بایدن از حزب دموکرات، دولت بایدن تصمیم گرفته است که توافق‌نامه دوحه را بازنگری کند. آن‌طور که دیده می‌شد، توافقنامه دوحه باید طالبان را وادار می‌کرد که خشونت‌ها را کاهش دهند. این گروه به موج حملات خود علیه نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان پایان بخشید اما بنابر شواهد، حملات طالبان علیه نیروهای امنیتی افغانستان نه تنها کاهش دیده نشد، بلکه شدت حملات به حدی شد که حتی سازمان‌ ملل هم به آن واکنش نشان داد.

در کنار این، گزارش یوناما نشان داد که پس از آغاز مذاکرات صلح بین‌الافغانی، میزان کشته و زخمی‌شدن افراد ملکی در افغانستان افزایش یافته است است. در گزارش گفته شده که در جریان سال 202 میلادی، در افغانستان سه هزار و 35 غیرنظامی کشته شده و پنج‌هزار و 785 غیر نظامی هم زخمی شده‌اند. ۳۰۳۵ فرد ملکی کشته و ۵۷۸۵ فرد ملکی زخمی شده‌اند و مسئول ۴۵ درصد تلفات ملکی در افغانستان گروه طالبان بوده است. اگر چه حملات طالبان بر مراکز ولایت‌ها؛ آن طور که رهبری این گروه می‌گوید؛ کاهش یافته اما انواع دیگر خشونت‌ها از جمله راکت پرانی بر مردم غیر نظامی در شهر کابل و انفجار بمب‌های مقناطیسی در پایتخت و ولایت‌های افغانستان پر رنگ‌تر شده است.

حملات پهبادی این گروه در برخی ولایت‌ها هم نشانه دیگری از تغییر روش این گروه برای دست زدن به خشونت شمرده می‌شود. با این حال کارشناسان به این باورند که تشخیص موارد عملی شده و عملی نشده در توافقنامه دوحه دشوار است. توماس روتینگ، تحلیل‌گر آلمانی شبکه تحلیل‌گران افغانستان گفته که یک سال پس از توافق دوحه، مذاکرات صلح بین‌الافغانی به شکلی متوقف شده، خشونت‌ افزایش یافته و اعتماد کم‌تر شده است. به گفته روتینگ، اداره بایدن در جریان بازنگری توافق‌نامه دوحه با (گزینه‌های بد روبه‌رو) است؛ زیرا به باور این تحلیل‌گر، خروج نیروهای امریکا به تضعیف دولت افغانستان می‌انجامد و سرانجام خطر سقوط شهرها به دست طالبان را قوت می‌بخشد.

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که دستگاه تبلیغاتی دولت علیه طالبان نسبت به گذشته فعال‌تر شده و هر روز با استفاده از ابزارهای گوناگون، علیه این گروه اعلامیه می‌دهد. در آخرین مورد، شورای امنیت ملی افغانستان گفته که (دیگر امیدی به این توافق‌نامه نیست.) رحمت‌الله اندر، سخنگوی شورای امنیت ملی روز یک‌شنبه، دهم حوت گفت که توقعاتی را که افغان‌ها در بخش صلح و امنیت از توافق‌نامه دوحه داشتند، برآورده نشده است. او با اشاره به توافقنامه دوحه، تصریح کرده که طالبان تنها آتش‌بس طالبان با امریکا را قطعی کرد، اما رابطه طالبان با افغان‌ها هنوز هم به قتل، غارت، ترور و وحشت محدود مانده است.