جشن نوروز یا آغاز سال نو در افغانستان از دیر زمانی تجلیل میشود، هرچند تاریخ دقیق از تجلیل این روز مشخص نیست، اما گفته میشود نوروز را 6000 سال پیش مردمان آریایی این سرزمین تجلیل میکردند. مردم برای رهایی از زمستان سرد و بیروح و تجلیل از نوروز و سال نو از روزها قبل آمادۀ این جشن شده و با گرامیداشت و استقبال از این روز، آن را از ارزشهای فرهنگی و آغاز فصل طراوت و زندگی مجدد طبیعت میدانند. مجمع عمومی سازمان ملل در ماه مارچ 2010 میلادی جشن نوروز را به رسمیت شناخته و آن را در تقویم جهانی خود جایداده است.
اما امروزه عدۀ به این باور اند که تجلیل از نوروز بدعت و منافی با دستورات اسلام بوده و آن را به زردشتیان و آتشپرستان نسبت میدهند. هرچند سال قبل با شیوع ویروس کرونا در افغانستان تجلیل از جشن نوروز متوقف شد و مردم نتوانستند از این روز تجلیل کنند، اما امسال مردم با شادمانی به استقبال نوروز 1400 میروند. مردم افغانستان در کنار تجلیل از روز دهقان از نوروز جشن میگیرند که جشن گل سرخ در بلخ، گل نارنج در ننگرهار، گل بادام در دایکندی، گل انگور در هرات، گل زرد در کاپیسا، گل انار در کندهار، گل ارغوان در ولایت پروان و سفرهای نوروزی از جملۀ بارزترین و با شکوهترین آیینهای نوروزی در این کشور است.
زنان در شب نوروز سمنک پخته و تا آماده شدن کامل سمنک به داستان سرایی و شادمانی میپردازند و کسانیکه از شرایط مطلوب اقتصادی برخوردار هستند، برای خود لباس نوروزی تهیه کرده و فامیلها در روزهای نوروز به دامنههای سبز طبیعت و تفریحگاهها رفته و از آب و هوای بهاری لذت میبرند. در اکثر مناطق افغانستان رسم است که با فرا رسیدن سالنو خانوادۀ داماد برای عروس نوروزی برده و این نوروزی شامل لباس، آرایش، کیف و کفش، انواع خوراکیها مانند ماهی سرخ شده و جلبی و… بوده و خانوادۀ عروس هم برای داماد نوروزی میدهند. در شب و روزهای نوروز رسانههای صوتی و تصویری افغانستان، برنامههای جذاب و تماشایی را برای مخاطبان خود به نشر میرسانند. و در هرات رادیو نوروز ویژه برنامههای متنوع و جذاب و شنیدنی را به مناسبت نوروز برای مردم در داخل و خارج از کشور تقدیم میکند.
از اول حمل تا روز سیزدهم حمل که به سیزده بدر مشهور است، نوروز میباشد. و مردم سرگرم تفریح کردن و دید و بازدید از همدیگر هستند. نکتۀ قابل توجه این است که به مناسبت نوروز کسانیکه مدت زیادی باهم قهر بودند آشتی کرده و نوروز را باهم جشن میگیرند. در هرات از چند روز به این طرف مردم برای استقبال از نوروز آمادهگی گرفته، ماهی سرخ و سبزه و انواع میوههای تر و خشک برای سفرۀ هفت سین خود خریداری میکنند. و در این روزها بازار فروش ماهی سرخ در هرات پررنگ است.
جشن نوروز برای همۀ مردم جشن نیست و همهگان از این روز تجلیل نمیکنند. و این جمله شامل حال کسانی میشود که، دنبال پیدا کردن لقمه نانی برای خود و خانوادۀ خود میگردند تا روز یا شب گرسنه نمانند. افزایش خشونتها در کشور از جملۀ دغدغههای مردم در این روز ها است که باعث شده مردم نسبت به سالهای قبل، محتاطانهتر نوروز را تجلیل کنند. اما با وجود وضعیت بد امنیتی مردم دنبال آن هستند که با تجلیل از نوروز تمام غصههای شان را رها کرده و روزهای خود را با خوشحالی و لبخند سپری کنند. مردم افغانستان امیدوار اند که با آغاز سال جدید فصل جنگ در افغانستان ختم شود و در انتظار اند که با آمدن نوروز شب تاریک شان تبدیل به روشنایی شده و ابر سیاهی که بر آسمان این کشور سایه افکنده رخت سفر ببندد.